Pakketadvies sluisgeneesmiddel betibeglogene autotemcel (Zynteglo®) voor de behandeling van een vorm van erfelijke bloedarmoede

Update september 2021: fabrikant trekt aanvraag in

Fabrikant bluebird bio heeft zijn aanvraag voor vergoeding van Zynteglo in Nederland en België ingetrokken. De reden hiervoor is dat bluebird bio heeft besloten met activiteiten in Europa te stoppen. Ze hebben geprobeerd een partner te vinden die hun gentherapieën in Europa op de markt kan brengen, maar dat is nog niet gelukt. Bluebird bio heeft hierover een persbericht uitgegeven:

Persbericht bluebird bio over Zynteglo (in het Engels).

Aandoening waarvoor vergoeding is aangevraagd

Zynteglo® (betibeglogene autotemcel; beti-cel) is geregistreerd voor de behandeling van patiënten met bèta-thalassemie van 12 jaar en ouder, die afhankelijk zijn van bloedtransfusies, een bepaalde genetische afwijking hebben (geen β0/β0-genotype) en voor wie geen donor voor stamceltransplantatie beschikbaar is. Bèta-thalassemie is een erfelijke vorm van bloedarmoede. Patiënten met bèta-thalassemie maken niet genoeg hemoglobine (rode bloedcellen) aan. Hemoglobine zorgt ervoor dat zuurstof wordt opgenomen uit de longen en wordt afgegeven aan de organen. Door het tekort aan hemoglobine krijgen patiënten bloedarmoede. Zij kunnen zich daardoor moe en zwak voelen en er bleek uitzien. 

Zynteglo® is een nieuwe, eenmalige gentherapie voor de groep patiënten waarvoor het middel is geregistreerd. Bij de behandeling wordt het nieuwe gen (Zynteglo) buiten het lichaam in de stamcellen van een patiënt ingebracht. Daarna worden de stamcellen teruggeplaatst. Hierdoor verdwijnt de genetische afwijking en kan de patiënt zelf voldoende rode bloedcellen aanmaken. Daarmee is de oorzaak van de bloedarmoede weggenomen.

De standaardbehandeling van patiënten met ernstige bèta-thalassemie bestaat uit regelmatige bloedtransfusies en medicijnen (ijzerchelatoren). De medicijnen verwijderen het overschot aan ijzer dat door de bloedtransfusies kan ontstaan en schadelijk kan zijn voor vitale organen. De enige behandeling die mogelijk geneest, is stamceltransplantatie. Patiënten met ernstige bèta-thalassemie die niet worden behandeld, overlijden voor hun derde jaar. Zelfs met een goede behandeling overlijdt meer dan de helft van de patiënten voordat ze 50 jaar zijn.

Beoordeling

Om innovatieve geneesmiddelen sneller beschikbaar te maken voor patiënten, werkt het Zorginstituut in het BeNeLuxA initiatief samen met zusterorganisaties in België, Luxemburg, Oostenrijk en Ierland. De beoordeling van Zynteglo® hebben wij met België gedaan.

Effectiviteit van de behandeling 

Wij concluderen dat Zynteglo® voor de geregistreerde groep patiënten effectief is (voldoet aan de stand van de wetenschap en praktijk). Na behandeling met Zynteglo® krijgt het grootste deel van de patiënten met bèta-thalassemie zoveel rode bloedcellen dat zij helemaal niet meer of minder afhankelijk zijn van bloedtransfusies.

Kosten van de behandeling

In Nederland zijn op dit moment 14 patiënten met bèta-thalassemie die in aanmerking komen voor behandeling met Zynteglo®. Als het middel in het basispakket wordt opgenomen, zijn de totale kosten ongeveer € 5 miljoen tot € 8 miljoen vanaf het derde jaar na opname in het basispakket. 

Uit de geschatte kosten per Quality Adjusted Life Year (QALY) blijkt dat het middel niet kosteneffectief is. Een QALY is een extra levensjaar in goede gezondheid als gevolg van een medicijn of andere behandeling. Zynteglo® kost in Nederland € 75.871 per QALY. Dat is hoger dan de referentiewaarde van € 50.000 per QALY die we voor deze aandoening gebruiken. De referentiewaarde is het maximale bedrag dat we als samenleving per QALY willen investeren in een medicijn of andere behandeling.

Advies aan de minister

Zynteglo® is een innovatieve, veelbelovende en eenmalige behandeling die de oorzaak van bèta-thalassemie effectief aanpakt. Maar er zijn onzekerheden over de effecten van het middel op de lange termijn: 

• of patiënten de rest van hun leven geen bloedtransfusies of minder bloedtransfusies nodig hebben; 
• hoe snel het gebruik van ijzerchelatoren kan worden gestopt; en
• wat het middel doet tegen complicaties die te maken hebben met bèta-thalassemie. 

Verder is de kosteneffectiviteit onzeker en ongunstig. 

Daarom adviseert het Zorginstituut de minister voor Medische Zorg Zynteglo® alleen op te nemen in het verzekerde pakket als voldaan is aan de volgende voorwaarden: 

• Een verlaging van de prijs met 35%. Omdat de langdurige werking van Zynteglo® niet is bewezen, lopen we het risico dat we te veel voor het middel betalen. 
• Een pay for performance-afspraak. Hierbij hangt de betaling van de fabrikant af van het daadwerkelijk bereiken van resultaten. Bijvoorbeeld: een verlaging van het aantal bloedtransfusies dat een patiënt na behandeling nodig heeft en minder gebruik van ijzerchelatoren.

Daarnaast adviseert het Zorginstituut de minister om samen met de andere Beneluxa-landen over de prijs te onderhandelen.

Weesgeneesmiddelenarrangement

Om de inzet van Zynteglo® te monitoren en te volgen, zal het Zorginstituut in samenwerking met medisch specialisten op het gebied van hematologie een weesgeneesmiddelenarrangement opzetten. Een van de onderdelen van het weesmiddelenarrangement is het verzamelen van aanvullende data over de effectiviteit en kosten van Zynteglo®. Deze data kunnen de input zijn voor de geadviseerde pay for performance-voorwaarde. Daarnaast kunnen zij meer zekerheid geven over de blijvende effectiviteit van het middel. De resultaten van het weesgeneesmiddelenarrangement publiceert het Zorginstituut elk jaar in de 'Monitor Weesgeneesmiddelen in de praktijk'.

Afweging van de pakketcriteria voor vergoeding

Het Zorginstituut heeft Zynteglo® beoordeeld aan de hand van de 4 pakketcriteria: effectiviteit, kosteneffectiviteit, noodzakelijkheid en uitvoerbaarheid. Het Zorginstituut is  daarbij geadviseerd door 2 onafhankelijke commissies: 

• de Wetenschappelijke Adviesraad (WAR) voor de toetsing van de gegevens aan de stand van de wetenschap en praktijk en het bepalen van de kosteneffectiviteit; 
• de Adviescommissie Pakket (ACP) voor de maatschappelijke afweging. 

Ook hebben wij de betrokken partijen tijdens het proces over de beoordeling geconsulteerd.

Sluis voor dure geneesmiddelen

De minister voor Medische Zorg heeft Zynteglo® in de zogenaamde sluis voor dure geneesmiddelen geplaatst, vanwege de verwachte hoge kosten van de behandeling. Een geneesmiddel dat in de pakketsluis is geplaatst, komt pas voor vergoeding vanuit het basispakket in aanmerking als: 

• er een positief pakketadvies van het Zorginstituut is; 
• er afspraken en waarborgen zijn voor gepast gebruik; 
• de minister voor Medische Zorg en Sport succesvol met de fabrikant over prijsverlaging heeft onderhandeld.