Dossier - Systeemadvies fysiotherapie en oefentherapie (afgesloten)

Systeemadvies fysio- en oefentherapie 2016

Zorginstituut Nederland heeft eind 2016 een systeemadvies voor fysiotherapie en oefentherapie uitgebracht:

Systeemadvies fysiotherapie en oefentherapie.

Hierin benoemen we een aantal knelpunten in de huidige omschrijving van te verzekeren fysio- en oefentherapie en in de financiering. Het advies stelt dat de knelpunten misschien zijn op te lossen door instelling van een open omschrijving van te verzekeren fysio- en oefentherapie. ‘Open’ houdt in dat zorg automatisch in de basisverzekering thuishoort als wordt voldaan aan wettelijke criteria voor aard, inhoud, omvang en effectiviteit. Officieel heten deze criteria 'plegen te bieden' en 'stand van de wetenschap en praktijk’. De huidige beperkende voorwaarden voor fysio- en oefentherapie zouden dan kunnen vervallen.

Plan van aanpak 2017

In 2017 heeft het Zorginstituut samen met de betrokken partijen een plan van aanpak gemaakt voor de uitwerking van het systeemadvies:

Plan van aanpak uitvoering systeemadvies fysio- en oefentherapie.

Dit plan van aanpak omvatte ook een evaluatieonderzoek en een vervolgadvies. Op 1 augustus 2017 is het plan van aanpak aangeboden aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Daarna zijn we gestart met de uitvoering van de geplande acties. Op hoofdlijnen betrof het de volgende activiteiten:

• Pakketadvies
  Het Zorginstituut is verantwoordelijk voor het opstellen van standpunten en uitbrengen van pakketadviezen voor bepaalde indicatiegebieden. Het betreft 4 aandoeningen: claudicatio intermittens (etalagebenen), artrose aan heup en knie, COPD en lage rugklachten.
• Ontwikkelen kwaliteitsproducten
  De beroepsgroepen moeten samen kwaliteitsstandaarden ontwikkelen en invoeren voor die 4 indicatiegebieden. Hetzelfde geldt voor een algemeen kwaliteitskader voor fysio- en oefentherapie.
• Experimenteren met bekostiging
  De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) voert experimenten uit met andere vormen van financiering om perverse prikkels uit het systeem te halen, zoals het declareren per zitting, waardoor het lonend is om veel zittingen uit te voeren.
• Evaluatie
  Het evalueren van de impact van de activiteiten als de eerste 3 acties uit het plan van aanpak zijn doorgevoerd. Het Zorginstituut evalueert dan de veranderingen in de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van fysio- en oefentherapie.

Voortgang tussen 2016 en 2021

Tussen 2016 en 2020 heeft het Zorginstituut 2 voortgangsrapportages en een aantal standpunten en pakketadviezen uitgebracht. Deze staan in lijst ‘Publicaties’ op deze pagina. Na besluitvorming door de minister van VWS is vergoeding vanuit het basispakket vanaf de eerste behandeling tot stand gekomen voor fysio- of oefentherapie bij claudicatio intermittens, artrose van heup en knie en COPD.

Voor de indicaties claudicatio intermittens, artrose aan heup en knie en COPD zijn richtlijnen ontwikkeld. Daarvan is alleen de richtlijn voor artrose van heup en knie gezamenlijk door partijen aangeboden aan het Register van het Zorginstituut. Over aanbieding van de richtlijn voor COPD wordt nog overlegd. Een conceptrichtlijn voor lage rugklachten is klaar. Het kwaliteitskader voor fysio- en oefentherapie wordt eind 2021 verwacht.

In juni 2021 heeft het Zorginstituut de minister van VWS voor de derde keer een voortgangsrapportage gestuurd:

Voortgangsrapportage overgangstraject Systeemadvies fysiotherapie en oefentherapie - juni 2021.

Plan van aanpak stopgezet in 2021

In de derde voorgangsrapportage van juni 2021 constateert het Zorginstituut dat het plan van aanpak niet gaat leiden tot een antwoord op de vraag van de minister over de haalbaarheid van een verstandige, zinnige en zuinige inrichting van fysio- en oefentherapie in de basisverzekering. In 2020 is namelijk te weinig voortgang geboekt in het realiseren van 2 belangrijke randvoorwaarden. Dit zijn:

• De beoordeling of fysio- en oefentherapie bij een aantal specifieke indicatie-interventiecombinaties écht werkt (voldoet aan de stand van de wetenschap en praktijk) kan leiden tot een pakketadvies over instroom van fysio- of oefentherapie voor die indicatie. We kunnen niet tot een sluitende conclusie komen voor alle indicatiegebieden, waaronder lage rugklachten.
• Zolang er per patiëntengroep een maximum geldt voor het aantal verzekerde behandelsessies, is het niet mogelijk om te experimenteren met andere vormen van financiering. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en het Zorginstituut komen samen tot deze conclusie.

Daarom denkt het Zorginstituut dat het geen realistisch streven is om via dit plan van aanpak in 2023 een vervolgsysteemadvies op te stellen met onderbouwing van een open aanspraak. We adviseren om de uitvoering van het huidige plan van aanpak stop te zetten. Lopende ontwikkelingen van gezamenlijke kwaliteitsstandaarden kunnen doorgaan onder verantwoordelijkheid van de beroepsgroepen.

De minister heeft dit advies van het Zorginstituut overgenomen en de Kamer geïnformeerd:

Kamerbrief over Overgangstraject systeemadvies fysio- en oefentherapie.

Vervolg: advies Passende zorg fysio- en oefentherapie

Het Zorginstituut heeft de minister geadviseerd om samen met betrokken partijen te onderzoeken hoe de fysio- en oefentherapeutische zorg in de eerste lijn breder toegankelijk kan worden via de Zorgverzekeringswet (Zvw), vanuit de integrale principes van Passende zorg. De stappen die het Zorginstituut neemt in de totstandkoming van dit advies staan beschreven op de pagina 'Advies Passende zorg fysio- en oefentherapie'.

Betrokken partijen

• Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF)
• Patiëntenfederatie Nederland
• Stichting Keurmerk Fysiotherapie (SKF)
• Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck (VvOCM)
• Zorgverzekeraars Nederland (ZN)