Advies - Passende zorg fysio- en oefentherapie

Aanleiding: juiste inzet van fysio- en oefentherapie kan een belangrijke bijdrage leveren aan passende zorg

De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft het Zorginstituut om dit advies gevraagd. Omdat we verwachten dat een juiste inzet van fysio- en oefentherapie een belangrijke bijdrage kan leveren aan passende zorg, onderzoekt het Zorginstituut welke onderdelen van deze zorg uit de basisverzekering vergoed zouden moeten worden, en onder welke voorwaarden. Passende zorg is een aanpak, om ervoor te zorgen dat iedereen in Nederland toegang houdt tot goede zorg.  

Fysio- en oefentherapie is zorg waarvoor mensen geen verwijzing van de huisarts nodig hebben. Op dit moment wordt fysio- en oefentherapie alleen vergoed voor een klein aantal chronische aandoeningen. Vaak moeten patiënten de eerste 20 behandelingen zelf betalen. Daarnaast hebben zorgaanbieders en zorgverzekeraars te maken met een ingewikkelde manier van financieren. Dat leidt tot een aantal knelpunten. Bijvoorbeeld het uitwijken van patiënten naar duurdere vormen van zorg, zoals ziekenhuisopnames en operaties. Of het uitstellen, en soms zelfs afstellen van zorg.

Passende aanspraak fysio- en oefentherapeutische zorg (PAFOZ)

Passende zorg stelt de kwaliteit van leven en het functioneren van mensen voorop. Fysio- en oefentherapie kan hieraan bijdragen wanneer het leidt tot een verbetering van functioneren, gezondheid en kwaliteit van leven. Bijvoorbeeld doordat mensen beter kunnen omgaan met een klacht, meer kunnen bewegen of ondersteuning krijgen bij zelfmanagement. Of doordat ze goede voorlichting krijgen over hun ziekte, die aansluit op hun hulpvraag. Al dit soort onderdelen en andere mogelijkheden voor meerwaarde onderzoeken en beschrijven we in het adviestraject Passende Aanspraak Fysio- en Oefentherapeutische Zorg (PAFOZ). Dit doen we vanuit de 4 principes van passende zorg.

Doel van het advies PAFOZ

Het advies van het Zorginstituut geeft antwoord op de volgende vraag van de minister van VWS:

• Welke onderdelen van de fysio- en oefentherapie moeten onder welke voorwaarden worden vergoed vanuit het basispakket van de zorgverzekering, daarbij rekening houdend met de uitgangspunten van passende zorg?

Opbouw van het advies

Het advies zal ingaan op de volgende thema’s: 

• Wat is de meerwaarde van fysio- en oefentherapie? Op welke manier kan de eerstelijns fysio- en oefentherapie van meerwaarde zijn om passende zorg en de juiste zorg op de juiste plek voor elkaar te krijgen? 
• Op welke manier kan fysio- en oefentherapie, uitgaande van deze meerwaarde, deel uitmaken van het basispakket? Hoe kan de aanspraak maximaal bijdragen aan passende zorg? Wat zijn de risico’s en hoe kunnen we deze verkleinen? 
• Welke voorwaarden zijn hiervoor nodig? Denk aan financiering, kwaliteit van de geleverde zorg, opleidingsniveau van zorgverleners en samenwerkingsafspraken. 
• Wat betekent dit voor het budgettair kader zorg? Wat kost een andere manier van vergoeden en wat zijn de verwachte opbrengsten? Bij wie komen de kosten en verwachte opbrengsten terecht? 
• Hoe kunnen we het financieel en inhoudelijk effect volgen van een eventuele verandering in manier van vergoeden? Wie gaat dat monitoren, en hoe? 

Eerste stap in 2022: gesprekken met zorgpartijen

Als eerste stap heeft het Zorginstituut in gesprekken met patiëntenorganisaties, zorgverleners, zorgverzekeraars, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen breed input opgehaald over de mogelijke meerwaarde van fysio- en oefentherapie voor passende zorg. Dat deden we in de periode van december 2021 tot maart 2022. Op basis van deze kennis, inzichten en praktijkvoorbeelden zien we de potentie om de 4 principes van passende zorg te gebruiken om fysio- en oefentherapie te toetsen op pakketwaardigheid. We hebben hierover op 24 maart 2022 per brief een procesupdate gestuurd naar minister Kuipers van VWS:

Brief aan de minister van VWS met procesupdate adviesaanvraag fysio- en oefentherapie.

Bij deze brief zit een advies met bijbehorende data-analyses en scenario's van het Zorginstituut aan de minister van VWS over de inrichting Bijlage 1 Besluit zorgverzekering: 

Fysio- en oefentherapie: Systeemadvies inrichting Bijlage 1 Besluit zorgverzekering.

Eerste rapport (2023)

Het Zorginstituut heeft in gesprek met partijen gewerkt aan het advies passende fysio- en oefentherapie. In januari 2023 hebben we een eerste rapport over het advies aan de minister uitgebracht.

Lees het Rapport - Passende zorg voor fysiotherapie en oefentherapie

De conclusie in dit rapport is dat partijen eerst 3 randvoorwaarden moeten invullen voordat het Zorginstituut een eindadvies aan de minister kan uitbrengen. Deze 3 randvoorwaarden zijn:   

1. De ontwikkeling van een ‘Kwaliteitskader fysio- en oefentherapeutische zorg’, waarin zorgaanbieders, patiëntenorganisaties en zorgverzekeraars samen de kwaliteitseisen voor goede zorg vastleggen en dat aansluit op het ‘Kader Passende zorg’. 
2. Fysio- en oefentherapeutische zorg moet waardegedreven zijn. Hiervoor is inzicht nodig in de effectiviteit van behandelingen en de gezondheidswinst voor patiënten. 
3. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) stelt een advies op over passende bekostiging van eerstelijns fysio- en oefentherapeutische zorg.

Voortgangsrapportage (2024)

In januari 2024 hebben we voortgangsrapportage gepubliceerd. We hebben geconstateerd dat er op alle 3 de randvoorwaarden nog vervolgstappen nodig zijn. Pas dan kunnen we een volledig eindadvies uitbrengen over een wijziging van de aanspraak op passende eerstelijns fysio- en oefentherapeutische zorg. 

Lees Voortgangsrapportage I - Passende zorg voor fysiotherapie en oefentherapie. Op weg naar een hervorming van de aanspraak op passende eerstelijns fysio- en oefentherapeutische zorg

Tweede voortgangsrapportage (2024)

Het Zorginstituut onderzoekt begin 2024 samen met partijen welke onderdelen van de fysio- en oefentherapeutische zorg voldoen aan de randvoorwaarden zoals beschreven in het eerste rapport. Deze verschillende onderdelen noemen we de ‘bouwstenen’. Het Zorginstituut heeft in maart 2024 een tweede voortgangrapportage uitgebracht aan de politiek over welke bouwstenen kunnen voldoen aan de randvoorwaarden. Ook gaat de rapportage in op de voortgang van partijen bij het invullen van de randvoorwaarden. 

Lees Voortgangsrapportage II – De tussenstand in de beweging naar passende fysiotherapeutische en oefentherapeutische zorg. Op weg naar een hervorming van de aanspraak op passende eerstelijns fysio- en oefentherapeutische zorg

Planning

Samen met partijen werkt het Zorginstituut verder om over alle onderdelen van passende fysio- en oefentherapeutische zorg een compleet beeld te vormen. Het is uiteindelijk aan de minister om te beslissen of de aanspraak op fysio- en oefentherapeutische zorg wordt gewijzigd. Als dat zo is, dan kunnen daarna de bouwstenen of onderdelen daarvan die voldoen aan de 3 randvoorwaarden voor passende zorg worden vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering. 

Voor informatie

Hebt u een vraag over het advies Passende zorg fysio- en oefentherapie? Stuur dan een e-mail naar pafoz@zinl.nl.

Betrokken partijen

• Koninklijke Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF)
• Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
• Patiëntenfederatie Nederland
• Stichting Keurmerk Fysiotherapie (SKF)
• Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck (VvOCM) 
• Zorgverzekeraars Nederland (ZN)