Langdurige Zorg - Onderzoeksrapport ‘Alle aandacht naar implementatie - evaluatie van de kennisinfrastructuur langdurige zorg’

De minister van VWS heeft het Zorginstituut gevraagd om te adviseren over de systematische evaluatie van kennis in de langdurige zorg. Dit is een onderdeel van de kenniscyclus, die schematisch weergeeft welke stappen er nodig zijn voor goede kennisontwikkeling, -uitwisseling en -implementatie. 

Voor dit onderzoek zijn interviews afgenomen met partijen in het veld, is literatuuronderzoek gedaan en zijn focusgroepen georganiseerd om de bevindingen of ontwikkelrichtingen te toetsen en te complementeren. Eerst is gekeken naar de huidige kennisinfrastructuur, naar welke partijen welke taken op zich hebben genomen, wat goed gaat en wat de grootste knelpunten zijn. Vervolgens zijn de belangrijkste ontwikkelrichtingen vastgesteld om de kennisinfrastructuur te versterken. Daarbij is rekening gehouden met een passende veranderstrategie en met de mogelijkheden die er zijn. 

Voor de systemische evaluatie hebben Andersson Elffers Felix en XpertiseZorg een voorstel ontwikkeld voor de monitoring van de kennisinfrastructuur, met aandacht voor kwalitatieve duiding en verschil tussen het regionale en het landelijke. Tot slot geven de onderzoekers diverse adviezen over de governance van de kennisinfrastructuur.

Dit onderzoek werd verricht in het kader van de werkagenda Langdurige Zorg van het Zorginstituut.

Vooral aandacht voor implementatie

Voor alle onderdelen van de kennisinfrastructuur zijn verbetermogelijkheden aan te wijzen. Tegelijkertijd is duidelijk dat de langdurige-zorgsector onder grote druk staat. De vraagstukken en de context van de langdurige zorg veranderen snel, en personeelstekorten drukken zwaar. De aandacht voor kennis en de inbedding van de kennisinfrastructuur moeten in verhouding staan tot de andere opgaven van de sector. Dat betekent dat niet alles tegelijk kan en dat prioritering nodig is. 

Op dit moment is het grootste knelpunt het implementeren van kennis(producten) uit wetenschap, beleid en brede praktijkervaring. Veel beschikbare kennis bereikt de werkvloer niet. Nieuwe kennis wordt te incidenteel en regio- of instellingsgebonden toegepast in de praktijk. In die context helpt het niet om méér kennis te ontwikkelen, maar moet de zwakste schakel in de cyclus worden aangepakt. Dat is het in praktijk brengen van nieuwe kennis, met de behoeften van cliënten en naasten als uitgangspunt. Zo kan nieuwe kennis daadwerkelijk worden benut en bijdragen aan de kwaliteit van leven van cliënten en hun naasten.

5 ontwikkelrichtingen hebben prioriteit

De onderzoekers concluderen dat 5 ontwikkelrichtingen prioriteit hebben om het toepassen van kennis in de praktijk te versterken. Die ontwikkelrichtingen zijn:

1. Het creëren van ruimte voor kennisontwikkeling. Dit is juist nodig in de langdurige zorg, waar tijd en middelen schaars zijn. Medewerkers moeten comfortabel zijn met het idee dat zij kunnen en mogen leren. 
2. Het beter benutten en waarderen van practice-based evidence, naast het principe evidence-based practice dat nu centraal staat in de langdurige zorg. Kennisontwikkeling die op de praktijk gebaseerd is, past bij de context van de langdurige zorg en bij de behoefte van cliënten en de zorgprofessionals in de langdurige zorg. 
3. De beschikbaarheid en toegankelijkheid van kennis voor zorgprofessionals verbeteren. Daarbij gaat het niet alleen om het beschikbaar maken van klassieke leermiddelen, maar juist ook om het ontwikkelen van leermiddelen die aansluiten bij de leerstijl van de verschillende professionals in de langdurige zorg. 
4. Het versterken van de aansluiting met het onderwijs. Daardoor kunnen andere werkwijzen gestimuleerd worden, kan een cultuur van leren worden gecreëerd en kunnen professionals leren hoe ze cliënten en hun behoeften centraal kunnen stellen. 
5. Het centraal stellen van cliënten en naasten, waar mogelijk door hen te laten participeren. Hierdoor kan kennis meer op maat ontwikkeld en toegepast worden en kan recht worden gedaan aan de behoeften van cliënten in de langdurige zorg. 

Monitoring, rolverdeling en advies aan de minister

In het onderzoek komt ook de monitoring van de kennisinfrastructuur aan de orde. De onderzoekers bespreken de bestuurlijke rolverdeling die nodig is om tot een samenhangende, effectieve kennisinfrastructuur te komen die de kwaliteit van zorg en van leven ten goede komt.

De uitkomsten van dit onderzoek zijn de bouwstenen van ons advies aan de minister van VWS. Dat advies brengen we naar verwachting uit in het eerste kwartaal van 2022. Het kabinet neemt mogelijk later dat jaar een standpunt in naar aanleiding van ons advies.