Dossier - Generiek kompas 'Samen werken aan kwaliteit van bestaan'
Publicatie | 01-07-2024
Op deze pagina staat een overzicht van de stappen die hebben geleid tot de totstandkoming van het Generiek kompas ‘Samen werken aan de kwaliteit van bestaan’, met links naar de bijbehorende documenten.
1 juli 2024 Opname Generiek kompas in Register
Op 1 juli 2024 is het Generiek kompas 'Samen werken aan kwaliteit van bestaan' opgenomen in het Register. Het Generiek kompas is een kwaliteitskader en gaat over langdurige zorg en kwaliteit van bestaan van mensen met een zorgvraag thuis, in de wijk of in het verpleeghuis. Vaak zijn dit ouderen en specifieke doelgroepen, zoals mensen met niet-aangeboren hersenletsel, Korsakov, Huntington, Parkinson en jonge mensen met dementie. De huidige kwaliteitskaders verpleeghuiszorg, wijkverpleging en het addendum voor de Wlz-zorg thuis komen hiermee te vervallen.
Leidraad voor kwaliteit van bestaan in lijn met bestaande programma’s
De grootste verandering is dat dit kompas de vraag van de cliënt volgt, ongeacht de locatie waar de zorg wordt geleverd of vanuit welke wet. Het Generiek kompas biedt ruimte om op een andere manier naar kwaliteit te kijken en de zorg en ondersteuning rond de cliënt te organiseren en vorm te geven. Zo kunnen professionals voldoening uit hun werk halen en mantelzorgers kunnen zorgen op een manier die bij hen past. Voor patiënten, cliënten en hun naasten is het een duidelijke leidraad om te weten wat zij nodig hebben en mogen verwachten. En over hoe zij afspraken over hun eigen rol kunnen maken. Het kompas is in lijn met het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) en de afspraken uit het Integraal Zorgakkoord (IZA).
Resultaat intensieve samenwerking
Het Generiek kompas is het resultaat van intensieve samenwerking tussen zorgaanbieders, beroepsgroepen, cliëntenvertegenwoordigers, zorgkantoren en zorgverzekeraars. Het onderdeel implementatieplan kwam tot stand met ondersteuning van de Kwaliteitsraad van het Zorginstituut.
December 2023: Generiek kompas nog niet opgenomen in Register, Zorginstituut zet doorzettingsmacht in
Op 30 november 2023 is een eerdere versie van het Generiek kompas aangeboden bij Zorginstituut Nederland voor opname in het Register. Maar een implementatieplan ontbrak nog. Dit is een formele eis voor opname in het Register. Daarom heeft het Zorginstituut het Generiek kompas nog niet ingeschreven in het Register en doorzettingsmacht ingezet. De Kwaliteitsraad kreeg het verzoek om in samenwerking met betrokken partijen het ontbrekende implementatieplan en de doorontwikkelagenda op te leveren. Het Zorginstituut stuurde de betrokken partijen daarover de volgende brief:
Juni - juli 2023: Aanbieding werkagenda Generiek kompas en reactie Zorginstituut
In juni en juli 2023 hebben partijen samen de werkagenda opgesteld voor het Generiek kompas ‘Samen werken aan kwaliteit van bestaan’. Deze hebben zij per brief aangeboden aan het Zorginstituut:
Het Zorginstituut liet weten de constructieve samenwerking van partijen te waarderen, maar miste de passende zorgpraktijken nog als belangrijk uitgangspunt:
April 2023: Raad van Bestuur Zorginstituut verleent uitstel voor indiening
Op 24 maart 2023 boden partijen ook een eerdere versie van het kompas aan. Zij gaven toen aan meer tijd nodig te hebben om het kompas verder uit te werken. De Raad van Bestuur heeft daarop uitstel verleend voor indiening tot 1 december 2023:
Deze tijdlijn biedt een overzicht van belangrijke stappen die van 2015 tot en met 2019 zijn gezet in de doorontwikkeling van het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg naar het Generiek kompas 'Samen werken aan kwaliteit van bestaan'.
Het Zorginstituut heeft in december 2018 een Pakket aan Normen en Instrumenten voor een betere personeelssamenstelling in ontvangst genomen. Dit pakket, aangeboden door V&VN als trekker van de stuurgroep Kwaliteit Verpleeghuiszorg namens veldpartijen en beroepsgroepen, is door het Zorginstituut getoetst aan de hand van criteria uit het Toetsingskader. Het Zorginstituut oordeelt positief en heeft de personeelsnorm en de indicatoren per 21 januari 2019 opgenomen in het openbare Register.
De landelijke contextgebonden norm stond gepland voor eind 2018. De V&VN heeft namens de Stuurgroep Verpleeghuiszorg een Pakket aan Normen en Instrumenten voor een betere personeelssamenstelling aangeboden aan Zorginstituut Nederland. Het Zorginstituut toetst dit pakket nu aan het Toetsingskader.
Elke zorgorganisatie moet de personeelssamenstelling publiceren. Dit is één van de vereisten die het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg oplegt. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd i.o. (IGJ i.o.) heeft de websites van zorgaanbieders laten onderzoeken. Bij 85 procent van de zorgaanbieders staat nu de personeelssamenstelling van 2017 op de eigen site. Dit inzicht in de personeelssamenstelling is een belangrijke stap in de implementatie van het kwaliteitskader.
Omdat de wettelijke verplichting nieuw is, wordt er nu nog alleen gemonitord en nog niet gehandhaafd. Dat hebben het ministerie van VWS, de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), Zorginstituut Nederland en de inspectie samen besloten.
De Stuurgroep Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg heeft vanaf februari 2018 een eigen voorzitter. Hiermee laat de stuurgroep zien dat het zijn verantwoording neemt voor de uitvoering van de ontwikkelopdrachten van het Kwaliteitskader. Het Zorginstituut voerde van maart 2017 tot februari 2018 het secretariaat van de Stuurgroep en leverde de technisch voorzitter.
Het LOC publiceert een handreiking voor cliëntenraden over het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg. Hiermee draagt LOC bij aan de realisatie van goede verpleeghuiszorg zoals het kwaliteitskader beoogt. Het is een waardevolle samenvatting die de verbinding legt tussen het Kwaliteitskader en de (wettelijke) rol van cliëntenraden.
2000 betrokkenen bij de verpleeghuiszorg waren aanwezig op de Waardigheid en trots Congresdagen 2017. In zo’n 100 sessies deden de bezoekers informatie en inspiratie op over thema’s als: de cliënt centraal, ruimte voor professionals, leiderschap & bestuur, openheid & transparantie en veilige zorg.
Het Kwaliteitskader stelt eisen aan zorgorganisaties en zorgverleners. Om meer duidelijkheid te geven over deze eisen waren er 15 informatiebijeenkomsten door heel Nederland. De eerste bijeenkomst vond plaats bij het Zorginstituut. Zorginstituut Magazine peilde de stemming op de bijeenkomst bij zorginstelling Topaz in Katwijk.
De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) werkt met een nieuw Toetsingskader voor de ouderenzorg en gehandicaptenzorg. Dit Toetsingskader sluit aan bij de uitgangspunten van het nieuwe Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg en is een belangrijke stap naar de invoering van het Kwaliteitskader in de sector. Op 28 maart heeft het IGZ hierover het bericht Zorg verandert, toezicht verandert mee gepubliceerd.
Het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg stelt vereisten aan zorgorganisaties en zorgverleners. Het bevat daarnaast 28 ontwikkelopdrachten voor de verpleeghuissector. Aan elk van deze opdrachten is een tijdspad gekoppeld. De verantwoordelijkheid voor de opdrachten is belegd bij de betrokken veldpartijen inclusief cliënten en zorgkantoren. Deze partijen zitten in een stuurgroep. De stuurgroep is verantwoordelijk voor de uitwerking en uitvoering van de ontwikkelopdrachten. Werkplannen die leiden tot een kwaliteitsstandaard, meetinstrument of informatiestandaard komen in aanmerking voor plaatsing op de Meerjarenagenda. Als er vertraging optreedt, kan het Zorginstituut zo nodig doorzettingsmacht inzetten.
Na de vaststelling van het Kwaliteitskader was er behoefte aan een nadere toelichting op het hoofdstuk over de personeelssamenstelling (hoofdstuk 6). Deze toelichting is op 24 februari gepubliceerd.
De Raad van Bestuur van Zorginstituut Nederland heeft het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg vastgesteld. Het vormt nu de wettelijke basis voor de kwaliteit van de verpleeghuiszorg. De verpleeghuissector krijgt met het kader ruimte en handvatten om te leren en te verbeteren en het vertrouwen te herstellen. Uitgangspunt is dat kwaliteit van verpleeghuiszorg iets is voor en van de mensen in de sector.
Nu het nieuwe kwaliteitskader is geregistreerd, stelt deze de (wettelijke) norm en zijn zorgaanbieders verplicht de gevraagde informatie aan te leveren
De partijen uit de verpleeghuiszorg hebben hun reactie gegeven op het concept Kwaliteitskader dat hen ter consultatie is gestuurd. Een overzicht van de reacties uit de consultatieronde staat hieronder.
Alle reacties zijn op dezelfde wijze besproken, behandeld en verwerkt. De Kwaliteitsraad heeft zelf afgewogen of en hoe zij het commentaar verwerkt. Het einddoel hierbij: een Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg dat bijdraagt aan de verbetering van de kwaliteit van de zorg voor kwetsbare mensen in de verpleeghuizen.
In het verantwoordingsdocument staat hoe de reacties zijn verwerkt in het definitieve Kwaliteitskader.
Consultatiefase. De partijen uit de taskforce Waardigheid en Trots van VWS krijgen een eerste conceptversie en kunnen hier tot 22 december op reageren. De commissie start op 22 december met het verwerken van de feedback.
De Kwaliteitsraad vraagt 6 inhoudelijke deskundigen uit de sector om op persoonlijke titel kritisch mee te lezen op het eerste concept Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg. De feedback is door de Kwaliteitsraad naar eigen inzicht gewogen en verwerkt bij de ontwikkeling van het kwaliteitskader. De Kwaliteitsraad kon niet aan alle punten gehoor geven. Bijvoorbeeld wanneer experts een tegengesteld standpunt innamen. De experts zijn niet om instemming gevraagd met het uiteindelijke resultaat.
Start met schrijven aan Kwaliteitskader. De Kwaliteitsraad vindt het draagvlak van het nieuwe kader bij de partijen in de praktijk belangrijk. Daarom stemde de Kwaliteitsraad tijdens het traject regelmatig af met professionals, cliënten, cliëntenraden, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en de inspectie. Dit door:
de bestaande concept standaarden als uitgangspunt te nemen
tijdens de analysefase goed te luisteren naar veldpartijen
een consultatiefase in te passen waarin de partijen om feedback wordt gevraagd
betrokken partijen op de hoogte te houden over het proces
Het Kwaliteitskader en de Leidraad zijn niet op tijd en niet namens alle betrokken partijen aangeboden. Men is niet tot gezamenlijke afspraken gekomen.
In het belang van de bewoners van verpleeghuizen neemt het Zorginstituut de regie op de verdere ontwikkeling van het Kwaliteitskader en de Leidraad verantwoorde personeelssamenstelling Verpleeghuiszorg over. Het Kwaliteitskader en de Leidraad verantwoorde personeelssamenstelling zouden op 1 oktober 2016 gereed moeten zijn, om vanaf 1 januari 2017 in de praktijk gebruikt te kunnen worden. Partijen in de verpleeghuiszorg zijn echter niet tot gezamenlijke afspraken gekomen.
Het Zorginstituut begint met een politieke analyse, een inhoudelijke analyse en een strategische analyse om uit te vinden waar de knelpunten liggen.
De veldpartijen verenigd in de taskforce Waardigheid en Trots nemen de regie over de verdere ontwikkeling van het Kwaliteitskader. De partijen in de taskforce zeggen toe het Kwaliteitskader uiterlijk op 1 oktober 2016 aan te leveren bij Zorginstituut Nederland. Het Zorginstituut blijft de vinger aan de pols houden. Het handhaaft zijn tijdelijke expertcommissie verpleegzorg.
De werkgroep Kwaliteitskader staat onder leiding van ActiZ en bestaat uit V&VN, Verenso, BTN en Patiëntenfederatie Nederland.
De werkgroep Leidraad staat onder leiding van V&VN en heeft vertegenwoordigers van cliëntorganisaties, beroepsverenigingen en brancheorganisaties: Verenso, Actiz, BTN, Alzheimer Nederland, NIP en Patiëntenfederatie Nederland.
Tot eind december 2015 faciliteert het Zorginstituut partijen om te komen tot een concept Kwaliteitskader en Leidraad. Op 29 januari 2016 is deze officieel aangeboden en geaccepteerd door de Raad van Bestuur bij brief van 10 februari 2016. Een concept Kwaliteitskader en Leidraad worden officieel aangeboden aan het Zorginstituut en geaccepteerd door de Raad van Bestuur.
Zorginstituut Nederland besluit de uitvraag van de CQ-index Verpleging Verzorging en Zorg Thuis (VVT) tot 1 oktober te bevriezen voor de verpleegzorg. Zorgaanbieders zijn vanaf 1 januari tot 1 oktober 2016 niet meer verplicht de CQI te gebruiken om ervaringen van cliënten die verpleegzorg krijgen te meten. Partijen krijgen zo tijd om te werken aan alternatieven. Het Zorginstituut wijst erop dat er nog geen gedragen alternatief is om de kwaliteit van de verpleegzorg te meten.
Het Zorginstituut stelt een tijdelijke expertcommissie verpleeghuiszorg in. Deze gaat de partijen inhoudelijk bijstaan, aanbevelingen uitbrengen en monitort de voortgang en of het Kwaliteitskader en Leidraad verantwoorde personeelssamenstelling voldoen aan de criteria voor opname in het Register.
Zorginstituut zet Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg en Leidraad verantwoorde personeelssamenstelling op de Meerjarenagenda. Dit is een wettelijk erkende afsprakenlijst waarop belangrijke onderwerpen voor zorgverbetering worden geplaatst. Voor elk van deze onderwerpen is afgesproken welke organisaties een kwaliteitsstandaard of -richtlijn moeten opleveren en wanneer.
