Jaarverslag 2022 Zorginstituut Nederland

Er komen steeds meer medicijnen beschikbaar voor zeldzame, vaak ernstige ziektes. Deze nieuwe medicijnen, ook wel weesgeneesmiddelen genoemd, zijn meestal duur. Ook is het vaak niet duidelijk bij wie en hoe goed ze werken. Uit ons onderzoek blijkt dat er niet genoeg geld is om afspraken over de inzet van weesgeneesmiddelen goed uit te voeren en dat ze vrijblijvend zijn. Daardoor is het niet bekend of deze middelen zo goed mogelijk worden ingezet. Het is dus belangrijk dat we afspraken over de inzet van weesgeneesmiddelen vaker en beter uitvoeren. Onnodig gebruik van dure weesgeneesmiddelen kan er namelijk toe leiden dat er minder geld overblijft voor andere goede zorg in het basispakket, waarvan we weten dat die écht werkt.

• Lees meer op de pagina: Afspraken over inzet weesgeneesmiddelen vaker en beter uitvoeren.

We hebben samen met medicijnautoriteit College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) een plan ontwikkeld om medicijnen eerder beschikbaar te maken voor patiënten. Dit kan door 2 beoordelingen tegelijk uit te voeren: de beoordeling voor vergoeding van medicijnen en de beoordeling of een medicijn op de markt mag komen. Normaal gebeuren deze beoordelingen pas na elkaar. Met deze nieuwe aanpak blijft de beoordeling voor de vergoeding van een medicijn net zo goed en precies als een normale beoordeling, maar is deze wel zo’n 3 maanden eerder klaar. 

• Meer weten? Medicijnen sneller beschikbaar door gelijktijdige beoordeling.

Het medicijn Saxenda (liraglutide) voor de behandeling van een kleine groep mensen met ernstig overgewicht kan worden vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering. De vergoeding geldt alleen voor mensen met een body mass index (BMI) van 35 of hoger die al deelnemen aan de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI). Dit is een programma dat mensen helpt om hun gedrag te veranderen en een gezonde leefstijl te krijgen. Voor mensen met een BMI tussen 35 en 40 geldt verder dat zij 1 van de volgende ziektes moeten hebben: hart- of vaatziekte, slaapapneu of artrose.

• Meer weten? Lees het nieuwsbericht: Medicijn Saxenda in basispakket voor kleine groep met ernstig overgewicht.

Het Deventer ziekenhuis, Radboudumc en Medisch Spectrum Twente ontvangen samen € 8,1 miljoen subsidie van het Zorginstituut en ZonMw. Het geld wordt gebruikt voor onderzoek naar nieuwe behandelingen bij voedselallergie, hersenbloeding en chronische buikklachten. Na afloop van de onderzoeken nemen we op basis van het wetenschappelijk bewijs direct een beslissing of de behandeling werkt. Als dat zo is, wordt de behandeling vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering.

• Meer lezen over de subsidieontvangers? Bekijk de pagina: € 8,1 miljoen subsidie voor veelbelovende zorg ziekenhuizen.

We maakten duidelijk welke zorg onder valpreventie valt en of deze zorg wordt vergoed. Ruim een miljoen mensen van 65 jaar en ouder valt namelijk minstens 1 keer per jaar. Hierdoor kunnen zij ernstige verwondingen oplopen, zoals hersenletsel en botbreuken. Dat kan grote invloed hebben op de zelfstandigheid van deze mensen. Ook lopen de kosten hoog op bij valongevallen van ouderen: bijna € 1 miljard per jaar. Met passende valpreventie vallen ouderen minder vaak en raken daardoor ook minder vaak gewond. We stelden vast dat trainingsprogramma’s bij valpreventie effectief zijn en uit het basispakket vergoed kunnen worden.

• Meer weten? Zorginstituut verduidelijkt zorg bij valpreventie.

We adviseerden de minister van VWS om vitamine D-middelen uit het basispakket van de zorgverzekering te halen. Bijna iedereen die vitamine D op recept krijgt, kan overstappen op vitaminen die te koop zijn bij de drogist. Daar zijn ze te koop vanaf € 7,30 per persoon per jaar. Door vitamine D uit het basispakket te halen, kunnen we € 129 miljoen per jaar uitgeven aan zorg waarvoor het wél noodzakelijk is om deze te verzekeren. Bestuursvoorzitter Sjaak Wijma zei hierover: “Vitamine D werkt. Dat staat in dit advies niet ter discussie. Als mensen zorg zelf kunnen betalen, is het niet noodzakelijk om die te verzekeren. Er zijn goede andere mogelijkheden voor vitamine D die voor eigen rekening kunnen komen. Daarom adviseren we de minister van VWS nu om ook de hogere sterktes van vitamine D uit het basispakket te halen.”

• Meer weten over dit advies? Lees het nieuwsbericht: Advies Zorginstituut: ook hoge sterktes vitamine D kunnen uit basispakket.

Op 17 mei 2022 startten we een bewustwordingscampagne via social media. Via de hashtag #dezorgvanmorgen werd iedereen met hart voor de zorg uitgenodigd mee te praten en met elkaar in gesprek te gaan over de toekomst van onze zorg. Onder andere patiënten, huisartsen, zorgverzekeraars, verpleegkundigen en medisch specialisten werkten hieraan mee. 

Ook voerden we een onderzoek uit waarin we Nederlanders vroegen naar hun ideeën over hoe de toekomst van onze zorg eruit moet zien. De meerderheid vond dat er meer aandacht moet gaan naar het verbeteren van een gezonde leefstijl. Tegelijkertijd wil maar 26% hogere premies en belastingen betalen voor de stijgende zorgkosten, maar alleen als daarmee de kwaliteit van zorg voor henzelf goed blijft. 

• Lees het nieuwsbericht: Meerderheid Nederlanders wil focus op gezonde leefstijl.
• Lees het onderzoeksrapport: Wat vinden Nederlanders van de zorg?

Er is veel kennis over de langdurige zorg, maar die kennis komt in de praktijk niet genoeg op de werkvloer terecht. Maar als we meer en beter kennis met elkaar delen, kunnen mensen die langdurige zorg nodig hebben meer kwaliteit van leven krijgen. Daarom adviseerden we de minister voor Langdurige Zorg en Sport om stappen te nemen, zodat partijen worden geholpen om kennis in de praktijk terecht te laten komen. Meer passende zorg is mogelijk als wetenschappelijke kennis sneller terechtkomt bij zorgprofessionals, mantelzorgers en naasten. Ook moet kennis door ervaring een grotere rol krijgen in het leren en verbeteren binnen de langdurige zorg.

• Meer weten over dit advies? Lees het nieuwsbericht: Zorginstituut: een intensievere kennisuitwisseling verbetert leven van cliënten in langdurige zorg.

Het medicijn Epidyolex (cannabidiol) werkt goed bij de behandeling van patiënten vanaf 2 jaar met zeldzame vormen van zeer ernstige epilepsie. Cannabidiol is een stof uit cannabis die ervoor zorgt dat patiënten gemiddeld de helft minder epileptische aanvallen hebben. Wij adviseerden daarom om voor deze patiënten cannabidiol na prijsonderhandelingen te vergoeden uit het basispakket van de zorgverzekering. Het is de eerste keer dat het Zorginstituut adviseert om een stof die voorkomt in medicinale cannabis te vergoeden uit het basispakket. 

• Meer weten over dit bijzondere advies? Lees het nieuwsbericht: Zorginstituut adviseert om medicijn cannabidiol te vergoeden voor behandeling ernstige epilepsie.

Het Zorginstituut adviseerde de minister van VWS om het medicijn risdiplam (Evrysdi®) voor de behandeling van de erfelijke spierziekte spinale musculaire atrofie (SMA) uit het basispakket van de zorgverzekering te vergoeden. Deze vergoeding geldt alleen voor kinderen en jonge mensen tot 25 jaar. Verder moet de prijs omlaag in de onderhandelingen met de fabrikant: de kosten van een levenslange behandeling met risdiplam zijn € 4 tot 7 miljoen per patiënt.

• Meer lezen over dit advies en de voorwaarden? Advies Zorginstituut: vergoed nieuw medicijn risdiplam bij spierziekte SMA alleen onder voorwaarden.

We adviseerden om het risicovereveningsmodel aan te passen. Risicoverevening is een financieringssysteem om de solidariteit van ons zorgstelsel te bewaken. Met solidariteit bedoelen we dat we ervoor zorgen dat iedereen toegang heeft tot verzekerde zorg. Uit onderzoek blijkt namelijk dat het model in bepaalde situaties een probleem kan vormen voor zorgverzekeraars om passende zorg in te kopen. 

Zorgverzekeraars zijn verplicht om iedereen te accepteren die een zorgverzekering wil afnemen: rijk en arm, jong en oud, gezond en ziek. Door die verplichting zijn de kosten die zorgverzekeraars maken niet altijd gelijk verdeeld. Zorgverzekeraars maken hogere kosten als ze veel verzekerden hebben met (ernstige) aandoeningen. Om te zorgen dat het systeem van solidariteit kan blijven bestaan, ontvangen deze zorgverzekeraars een vergoeding via de risicoverevening. 

• Meer lezen over dit advies? Zorginstituut: aanpassing risicoverevening kan passende zorg versnellen.
• Meer weten over risicoverevening? Wat is risicoverevening?

Op vrijdag 16 september 2022 is het Integraal Zorgakkoord (IZA) ondertekend. Dit betekent dat Passende zorg en de inhoud van het IZA beide kunnen rekenen op brede goedkeuring vanuit de zorgsector. “Waar we nu staan, is al een enorme stap voorwaarts. Dat vind ik hoopgevend,” zegt bestuursvoorzitter Sjaak Wijma in een reactie. 

Het IZA staat voor het samenwerken aan 1 gezamenlijk doel: onze gezondheidszorg sterk en vitaal houden door in te zetten op passende zorg. De afspraken moeten niet alleen de toegankelijkheid van de zorg waarborgen, maar ook de zorg verduurzamen en de impact op klimaat en leefomgeving verkleinen.

• Meer weten over het Integraal Zorgakkoord? Ga naar: “Waar we met IZA nu staan, is al een enorme stap voorwaarts".

Er moet extra worden ingezet op verbetering van landelijke en regionale netwerk- en expertzorg om alle mensen met kanker passende zorg te kunnen bieden. Dit schrijft het Zorginstituut in het ‘Signalement Passende zorg voor mensen met kanker: netwerk- en expertzorg’. De organisatie van zorg binnen netwerken is de afgelopen jaren toegenomen, maar deze is nog te verdeeld. Het gevolg is dat niet iedereen met kanker de best mogelijke zorg krijgt. Want ook de zorg voor mensen met kanker staat toenemend onder druk. Er zijn flinke uitdagingen. Onder meer door de vergrijzing groeit het aantal mensen dat de diagnose kanker krijgt elk jaar met 2%. Daarnaast is er minder personeel en stijgen de kosten, vooral door nieuwe, dure geneesmiddelen.

• Meer weten? Lees het nieuwsbericht: Sterkere netwerken nodig voor passende zorg aan mensen met kanker.
• Of lees het signalement Passende zorg voor mensen met kanker: Signalement Passende zorg voor mensen met kanker: netwerk- en expertzorg.

Het Zorginstituut adviseerde om het coronavirusmedicijn Paxlovid (nirmatrelvir/ritonavir) voor medische risicogroepen te vergoeden uit het basispakket. Het medicijn heeft meerwaarde bij de behandeling van volwassenen met een coronavirusinfectie en een zeer hoog risico op een ernstige ontwikkeling van de ziekte. Om de gevolgen van een mogelijke najaarsgolf te beperken, adviseerden we ook het medicijn snel beschikbaar te laten komen voor deze patiënten. In november nam de minister van VWS dit advies over.

• Meer lezen over deze vergoeding? Ga naar: Zorginstituut: vergoed coronavirusmedicijn voor risicopatiënten uit basispakket.

Een totale borstreconstructie met eigen vetcellen is verzekerde zorg voor vrouwen die een borst moeten laten verwijderen door borstkanker of om het te voorkomen. Aan deze vergoeding zijn meerdere voorwaarden verbonden waaraan zorgaanbieders moeten voldoen om de ingreep te mogen aanbieden en uitvoeren. Het Zorginstituut schat dat jaarlijks tussen de 600 en 900 vrouwen die door borstkanker of uit preventie hun borsten hebben laten verwijderen, recht hebben op de ingreep.

• Meer lezen over de afspraken voor totale borstreconstructie? Afspraken passende zorg bij totale borstreconstructie met eigen vetcellen.