Rapport - Meer kennis minder zorgen
Op verzoek van Zorginstituut Nederland heeft bureau Kennisland onderzocht hoe ouderen, mantelzorgers en onderwijsprofessionals uit het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) kijken naar de kennisdoorstroming in de ouderenzorg. Ouderen en hun naasten zijn een bron van ervaring en kennis. Het mbo leidt de zorgverleners van de toekomst op, maar over hun perspectief was nog maar weinig bekend. Kennisland onderzocht ook hoe de doorstroom van kennis tussen onderzoek, onderwijs en praktijk verder kan verbeteren. Zo kan deze kennis leiden tot passende langdurige zorg. Het rapport bevat 11 aanbevelingen aan het Zorginstituut.
Aanleiding voor onderzoek kennisinfrastructuur ouderenzorg
In de langdurige zorg is behoefte aan meer uitwisseling van wetenschappelijke kennis tussen professionals in onderzoek, onderwijs en zorgpraktijk. We noemen dat ‘kennisinfrastructuur’. Een optimale kennisinfrastructuur is nodig om de zorg in de toekomst persoonsgericht, houdbaar en duurzaam te houden. Partijen werken daar hard aan en het gaat steeds beter. Over de bestuurlijke afspraken die hiervoor nodig zijn hebben we de minister van VWS in 2024 geadviseerd. Met het Trimbos-instituut, Vilans en ZonMw hebben we gezamenlijke ambities. En in een ‘lerende monitor’ laten we de vooruitgang zien en delen we de inzichten met alle betrokkenen.
Onderzoeksvragen over kennisuitwisseling
Het rapport ’Meer kennis minder zorgen’ gaat over de ouderenzorg, een belangrijk onderdeel van de langdurige zorg. Nieuwe kennis over het verbeteren van kwaliteit van zorg of de kwaliteit van leven komt niet altijd terecht bij wie die kennis nodig heeft. En wat gebeurt er met oude kennis? Soms weten onderzoekers niet precies welke kennis nodig is. Of hoe ze doelgroepen kunnen informeren. Andere mensen weten niet waar zij kennis kunnen vinden of welke kennis betrouwbaar is. Bovendien hebben ouderen en naasten zelf belangrijke kennis over hun leven, die ook belangrijk is voor de doorontwikkeling van de ouderenzorg.
Hoe kijken cliënten, mantelzorgers en onderwijsprofessionals uit het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) hiernaar? Waar zien zij verbeteringskansen? In een samenleving waarin informele zorg steeds belangrijker wordt, is hun perspectief op kennisuitwisseling waardevol. Kennisland heeft dit onderzocht in gesprekken en interviews.
Samenvatting van de uitkomsten van het onderzoek
We hebben de uitkomsten van het onderzoek in 3 thema’s ingedeeld:
1. Overeenkomende uitkomsten bij ouderen, naasten en mbo-onderwijsprofessionals
- De zorgverlener is voor iedereen de belangrijkste kennisbron.
- Online kennisplatforms worden goed gezocht en gevonden.
- Mantelzorgers en studenten hebben een signalerende functie.
- Doe nieuw onderzoek en betrek ouderen, naasten, mbo-docenten en studenten.
2. Uitkomsten over het mbo
- Practoraten vervullen een steeds grotere rol in de kenniscyclus. Deze kennisplatforms slaan de brug tussen onderwijs, onderzoek en het regionale bedrijfsleven.
- Vakkennis up-to-date houden kent nog praktische belemmeringen.
- Zet de mbo-student vaker in als onderzoeker.
- Gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) als kennisbron is bij mbo-ers een algemene praktijk.
- Vraag om aandacht voor versterken beroepsidentiteit van toekomstige zorgverleners.
3. Uitkomsten over kennis van ouderen en naasten
- Eigen ervaringen zijn een bruikbare bron van kennis, ook voor de wetenschap.
- Animo voor themabijeenkomsten in het verpleeghuis.
- Mensen vinden cliëntenraden niet slagvaardig.
- Cliënten vinden belangrijk om een vertrouwenspersoon te hebben.
- Het is moeilijker dan gedacht om ouderen bij onderzoek te betrekken.
Aanbevelingen voor versterken kennisinfrastructuur ouderenzorg
Kennisland doet in het rapport 11 aanbevelingen om de kennisinfrastructuur verder te versterken. De aanbevelingen gaan over verschillende thema’s en doelgroepen. Er staan ook voorbeelden bij en suggesties voor de uitvoering op de korte of langere termijn.
Vervolg: aanbevelingen in praktijk brengen
Het Zorginstituut verwerkt de aanbevelingen. In 2025 gaan we met partijen praten over de mogelijkheden om ze in de praktijk uit te voeren.
Ook schrijven we in samenwerking met MBO Rijnland 2 artikelen voor de website Onderwijs en Gezondheid. Dit is een platform voor alle opleiders in onderwijs- en zorginstellingen.
Meer informatie of vragen?
Hebt u vragen over dit rapport? Of suggesties voor de kennisinfrastructuur ouderenzorg? Die ontvangen wij graag. Mail dan naar Angelie van der Aalst aaalst@zinl.nl of Hans C. Ossebaard hossebaard@zinl.nl.