Standpunt - Invriezen en terugplaatsen eierstokweefsel kan worden vergoed uit basispakket

Aanleiding standpunt invriezen en transplantatie eierstokweefsel

Het invriezen van eierstokweefsel voorafgaand aan een kankerbehandeling en het terugplaatsen van eierstokweefsel na de kankerbehandeling zijn methoden voor het behoud van vruchtbaarheid bij vrouwen met kanker. We noemen eierstokweefsel ook wel ovariumweefsel. En invriezen heet ook wel cryopreservatie. Door de behandeling met chemotherapie of radiotherapie kan ernstige schade aan de eierstokken optreden, waardoor de vrouw onvruchtbaar wordt. We noemen dit ook wel gonadotoxische beschadiging. Als de vrouw een kinderwens heeft, wordt het eerder ingevroren ovariumweefsel ontdooid en teruggeplaatst.

Het voordeel van invriezen en terugplaatsen van ovariumweefsel is dat deze behandeling de enige optie is voor het behoud van vruchtbaarheid bij vrouwen als de kankerbehandeling snel moet starten. Een ander voordeel is dat er na terugplaatsing theoretisch geen beperking is in het aantal kansen op een zwangerschap. Mogelijke nadelen van de behandeling zijn:

• de vrouw kan na terugplaatsing toch niet spontaan zwanger worden;
• de gebruikelijke operatierisico’s;
• een zeer gering kankerrisico door mogelijke terugplaatsing van kwaadaardige cellen.

Samenvatting van het standpunt

Voor dit standpunt onderzochten we Nederlandse en internationale richtlijnen over het onderwerp en voerden we een wetenschappelijk literatuuronderzoek uit. In de richtlijnen van de afgelopen jaren wordt de behandeling steeds vaker als gebruikelijke zorg beschouwd. Ook de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) beschouwt de behandeling nu als reguliere zorg. Het literatuuronderzoek liet zien dat de behandeling effectief en veilig is. Maar het ovariumweefsel moet voor de terugplaatsing altijd onderzocht worden op de aanwezigheid van kwaadaardige cellen. Onze conclusie is dat het invriezen en terugplaatsen van eierstokweefsel voldoet aan ‘de stand van de wetenschap en praktijk’ en tot het basispakket behoort. De vergoeding is ingegaan op 17 mei 2023.

Waarborgendocument: afspraken voor passende zorg

Het Zorginstituut vindt het belangrijk dat patiënten passende zorg krijgen. Om dit te garanderen, vragen we de beroepsgroep van NVOG de richtlijnen aan te passen, met het oog op een duidelijke indicatiestelling. Daarin staan de afspraken over de kwaliteit van zorg. Het gaat om de volgende afspraken:

• ovariumweefsel wordt alleen ingevroren bij een hoog risico op onvruchtbaarheid bij de komende kankerbehandeling;
• terugplaatsing vindt alleen plaats als de vrouw na de kankerbehandeling onvruchtbaar is en een concrete kinderwens heeft; en
• gezamenlijke besluitvorming tussen de patiënt en de behandelaar is van groot belang.

Eerdere standpunten vervallen

Met dit huidige standpunt komen 2 eerdere standpunten te vervallen. Het gaat hier om het standpunt uit 2007 en het standpunt uit 2016.

Gevolgde procedure

Alleen zorg die écht werkt, mag deel uitmaken van het basispakket van de zorgverzekering. Dit is vastgelegd met de juridische term 'stand van de wetenschap en praktijk'. Vaak is goed duidelijk of zorg uit het basispakket kan worden vergoed, maar niet altijd. In zulke gevallen kan het Zorginstituut zelf beoordelen of die zorg in aanmerking komt voor vergoeding. Zo'n beoordeling noemen we een duiding. De uitkomst van een duiding heet een standpunt.

Het Zorginstituut heeft bij een standpunt een wettelijke bevoegdheid. Dit betekent dat de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) er verder niet meer over beslist.

Lees meer informatie over de procedure bij een standpunt op de pagina 'Verduidelijking van het basispakket - standpunten'.