Nivel-rapport over implementatie en beoordeling van interventies in de langdurige zorg
Op verzoek van Zorginstituut Nederland heeft het Nivel onderzocht welke elementen het succes bepalen bij implementatie van bewezen effectieve interventies in de langdurige zorg. Ook is onderzocht of de systematiek die wordt gebruikt om die interventies te beoordelen, aansluit bij het beoordelingskader van het Zorginstituut voor effectiviteit. Het rapport signaleert succesfactoren, knelpunten en beschrijft verbetermogelijkheden.
Aanleiding voor het onderzoek interventies langdurige zorg
In de langdurige zorg wordt onderzoek gedaan naar wat werkt in de praktijk. Onder langdurige zorg verstaan we ouderenzorg thuis en in instellingen en gehandicaptenzorg. Het aantal bewezen effectieve interventies groeit, maar er is weinig inzicht in het gebruik ervan in de praktijk. Er zijn in de langdurige zorg goede interventies ontwikkeld. Maar breed gebruik daarvan in de zorgpraktijk lijkt achter te blijven. Het opnemen van een bewezen effectieve interventie in richtlijnen, protocollen en kwaliteitsstandaarden kan de implementatie bevorderen.
Analyse beoordelingscriteria erkenningstraject
Interventies worden getoetst op kwaliteit, uitvoerbaarheid en effectiviteit in het zogeheten erkenningstraject voor opname in de Databank Erkende Interventies. De overheid heeft ook een beoordelingssysteem voor toelating tot het basispakket van de zorgverzekering. Officieel heet dat ‘de stand van de wetenschap en praktijk’. In de langdurige zorg is het lastig om de effectiviteit van een interventie aan te tonen. Vaak betreft het namelijk geen zorg die bijdraagt aan genezing, maar zorg die bijdraagt aan kwaliteit van leven. Door te beoordelen op effectiviteit draagt het erkenningstraject bij aan passende langdurige zorg.
Uitkomsten van onderzoek en analyse
Implementatie gaat beter en sneller als een interventie duidelijke meerwaarde heeft en aansluit bij beleidskeuzes van de zorgorganisatie. Ook is de motivatie van betrokken zorgmedewerkers een belangrijke factor voor succesvol implementeren. Oplossingen liggen in het organiseren van een ‘kartrekker’ rond de interventie binnen organisaties. Verder is voor het structureel doorvoeren van interventies verwevenheid nodig in het organisatiebeleid en in de reguliere werkprocessen, bijvoorbeeld via het opnemen van de risicoanalyse in de zorgleefplancyclus en het elektronisch cliëntendossier. Daarnaast is goede communicatie over succesvolle implementaties een belangrijk aandachtspunt.
Verschillende manieren van beoordelen
Alle erkende effectieve interventies zijn opgenomen in een zorgstandaard. Het onderzoek laat zien dat er verschillen zijn tussen het beoordelingskader van het erkenningstraject en dat van het Zorginstituut (stand van de wetenschap en praktijk, criterium voor opname in het basispakket van de zorgverzekering). Een positief oordeel in het erkenningstraject leidt niet automatisch tot toelating tot het verzekerde pakket. Om interventies sneller toegelaten te krijgen tot het basispakket, is het goed om de beoordelingssystematiek van het erkenningstraject beter af te stemmen op die van het Zorginstituut.