Evaluatierapport standpunt 2014 en convenant 2017 invasieve behandeling varices

Achtergrond

Spataderen zijn verwijde aderen. In de aderen van de benen zitten klepjes. Als een ader wijder wordt, sluit het klepje niet goed meer. Dit veroorzaakt ophoping van bloed, waardoor de ader verder uitzet. Soms is het medisch noodzakelijk om een spatader te behandelen. Dat kan met steunkousen of door een ingreep. Deze evaluatie richt zich op de vergoeding van een ingreep.

Aanleiding en doel

Het Zorginstituut heeft op 31 juli 2014 het standpunt Invasieve behandeling van varices: wanneer te verzekeren basiszorg? uitgebracht. Dit standpunt beschrijft bij welke indicaties een spataderbehandeling kan worden vergoed uit de basisverzekering (Zorgverzekeringswet, Zvw). In het standpunt wordt aangegeven wanneer (bij welke indicaties) zorg medisch noodzakelijk is. Dit moet leiden tot het verstrekken van meer doelmatige zorg. Het standpunt uit 2014 bracht meer helderheid over de vergoeding, maar enkele onderwerpen behoefden nog nadere uitwerking. Op 20 februari 2017 is daarom een afsprakendocument vastgesteld, getiteld Afspraken over aanspraken en declaraties chronische oppervlakkige veneuze pathologie (spataderen). Dit afsprakendocument heeft als doel de uitvoering van het standpunt varices uit 2014 en de nieuwe declaratiestructuur te verhelderen en te uniformeren tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Daarnaast zijn in het afsprakendocument ook afspraken gemaakt over uitzonderingsgevallen en recidief varices.

Het doel van deze evaluatie is te onderzoeken of, en in hoeverre, de doelen van het standpunt en het afsprakendocument zijn bereikt.

Evaluatievragen

De evaluatievragen die we in dit rapport beantwoorden zijn:

1. Bieden het standpunt uit 2014 en het bijbehorende afsprakendocument uit 2017 voldoende handvatten in de praktijk voor vaatchirurgen, dermatologen en zorgverzekeraars, zodat alleen de patiënten die voldoen aan de criteria een vergoeding uit de Zvw krijgen?
2. Is het voor burgers duidelijk wanneer zij wel of niet in aanmerking komen voor de invasieve behandeling van varices zoals beschreven in het standpunt en afsprakendocument?

Conclusie

Zorginstituut Nederland concludeert dat het standpunt uit 2014 en het afsprakendocument uit 2017 in de praktijk op een juiste en eenduidige manier worden uitgelegd en toegepast. Daarmee zijn de doelen bereikt, te weten:

• er wordt meer doelmatige en passende zorg geleverd;
• er is duidelijkheid en uniformiteit voor burgers, zorgverzekeraars en zorgprofessionals over wat er vanuit de Zvw wordt vergoed bij een invasieve behandeling van varices.

Alle geïnterviewde stakeholders concluderen dat het standpunt uit 2014 en het afsprakendocument uit 2017 voor duidelijkheid en eenduidigheid hebben gezorgd en daarmee voldoende handvatten in de praktijk bieden voor vaatchirurgen, dermatologen en zorgverzekeraars. Dit wordt ondersteund door verschillende bronnen:

• Geen risicogerichte controles meer.
  Voor 2017 zijn er vanuit zorgverzekeraars meerdere risicogerichte controles gedaan in verschillende spataderklinieken en ziekenhuizen. Uit deze controles bleek dat er veel onrechtmatige zorg werd gedeclareerd. De terugvorderingen betroffen grotendeels niet medisch noodzakelijke zorg. Inmiddels zijn geen controles meer nodig vanwege een sterke afname van het aantal terugvorderingen over de afgelopen jaren.
• Geen stijging aantal patiënten en kosten.
  We zien in de data dat het aantal patiënten en de kosten vanaf 2014, conform verwachting, niet zijn toegenomen. De data tonen een duidelijke afname in declaraties voor sclerocompressietherapie, die voor het grootste deel cosmetisch van aard is. De endoveneuze behandelingen zijn ongeveer op hetzelfde peil, waardoor het de meest gedeclareerde behandeling voor varices is die uit de basisverzekering wordt vergoed.
• Laag aantal klachten en geschillen.
  Uit het lage aantal klachten en geschillen blijkt dat er weinig onduidelijkheid bestaat over de vergoeding van varices. De Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV) heeft een website voor patiënten  met juiste, volledige en duidelijke informatie over de voorwaarden voor vergoeding van varicesbehandeling. Een verwijzing hiernaar (bijvoorbeeld door ziekenhuizen of een website als Thuisarts.nl) kan een goede bijdrage leveren aan de informatievoorziening.

Als zich de komende jaren geen grote veranderingen voordoen in aantallen patiënten of nieuwe wetenschappelijke inzichten, heeft het de voorkeur om het afsprakendocument uit 2017 leidend te laten zijn. Verschillende partijen onderstrepen het belang om de vergoedingsafspraken op die manier toekomstbestendig te maken en zo voor burgers en alle betrokken partijen duidelijkheid te verschaffen.