Onderzoek 'Cascade-effecten bij concentratie van spoedzorg in beeld'

Als een ziekenhuislocatie niet langer acute zorg aanbiedt, neemt dan ook de vraag naar aanpalende zorg af, en zijn daarmee sommige specialismen of faciliteiten niet langer rendabel? KPMG Health onderzocht dit vermeende cascade-effect, in opdracht van Zorginstituut Nederland. Hieruit bleek ten eerste dat eventuele nadelige gevolgen van concentratie sterk afhankelijk zijn van het type (spoed-)zorgindicatie. En ten tweede dat cascade-effecten in veel gevallen voorkómen of beperkt kunnen worden.

Wegen de voordelen op tegen de nadelen

Het Zorginstituut is vanaf 2014 betrokken bij de kwaliteit van de spoedzorg(keten).
In de discussies over de toepassing van kwaliteitsindicatoren voor de complexe spoedzorg werd de vrees uitgesproken dat concentratie van de (spoed)zorg negatieve gevolgen zou hebben voor de kwaliteit, rendabiliteit en toegankelijkheid van de overige zorg in het latende ziekenhuis (cascade-effecten). Door de afname van het volume in een bepaalde patiëntstroom zou deze en aanpalende patiëntstromen zelfs helemaal kunnen verdwijnen uit het ziekenhuis. Het wegvallen van (een deel van het) zorgaanbod in de achterblijvende ziekenhuizen betekent een inperking van keuzemogelijkheden voor patiënten. Om deze reden heeft de Autoriteit Consument en Markt (ACM) in 2014 de waarschuwing gegeven dat concentratie van zorg en dus inperking van de keuzemogelijkheden alleen geoorloofd is als er consensus is dat concentratie de kwaliteit van de geboden zorg verbetert. Ofwel, steeds weer moet er een afweging worden gemaakt of de voordelen van concentratie opwegen tegen mogelijke nadelen als gevolg van cascade-effecten.

Onderzoek

Om (koepel)organisaties van patiënten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars in staat te stellen de discussie over de kwaliteit van de (spoed)zorg beter onderbouwd te voeren, is het relevant om te weten hoe de verwachte kwaliteitswinst van concentratie, zich verhoudt tot een eventueel verlies aan kwaliteit van en/of beperking van keuzevrijheid in de reguliere zorg. Het Zorginstituut heeft daarom via ZonMw een onderzoeksvraag uitgezet om onderzoek naar eventuele cascade-effecten voor de 6 complexe (spoed)indicaties uit het rapport ‘Spoed moet goed’ te laten uitvoeren. Het gaat om Acuut Myocard Infarct (AMI), Cerebro Vasculair Accident (CVA), geruptureerd aneurysma van de buikaorta (rAAA), heupfractuur, multitrauma en geboortezorg.
KPMG Health heeft het onderzoek in 2017-2018 uitgevoerd.