Verduidelijking valpreventie bij ouderen
Bij mensen die ouder worden, neemt het risico op vallen toe. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Vermindering van balans en kracht, gezondheidsproblemen die veel voorkomen bij ouderen zoals artrose, slechter zien of gehoorverlies. Of door medicatie. Vallen op hogere leeftijd kan grote gevolgen hebben voor de gezondheid, zelfstandigheid en kwaliteit van leven. Valpreventie richt zich op het zoveel mogelijk voorkomen van vallen van mensen vanaf 65 jaar. Valpreventie valt deels onder het basispakket. Deels wordt valpreventie vergoed via de gemeente. Deels zijn er eigen kosten aan verbonden.
Download 'Valpreventie - Twee domeinen aan zet (gecorrigeerde versie 15 mei 2024)'
Download 'Addendum bij het rapport Valpreventie - Twee domeinen aan zet (gecorrigeerde versie 15 mei 2024)'
Download 'Valpreventieve beweeginterventies binnen de Zvw (februari 2024)'
Aanleiding voor de verduidelijking van valpreventie
Valongelukken zijn de meest voorkomende oorzaak van letsel bij ouderen. Bijna de helft van alle valongelukken veroorzaakt letsel en steeds meer mensen hebben zorg nodig nadat ze zijn gevallen. Daarom heeft de minister van VWS het Zorginstituut gevraagd te beoordelen of valpreventie bij ouderen bewezen effectief is en onder de te verzekeren zorg kan vallen.
Inhoud van de verduidelijking
Valpreventie bestaat uit 3 stappen.
Stap 1 is inschatting van het risico op vallen
De eerste stap is om te kijken of er bij een oudere sprake is van een hoog risico om te vallen. Zorgverleners zoals de huisarts, medisch specialist, fysiotherapeut, wijkverpleegkundige of apotheker doen dit vaak als ze iemand zien. Bijvoorbeeld omdat iemand recent gevallen is, last heeft van duizeligheid, bepaalde medicijnen gebruikt, onzeker loopt of als er sprake is van kwetsbaarheid. Met andere woorden: als de zorgverleners een vermoeden hebben dat iemand een hoog risico op vallen heeft.
Stap 2 is het in kaart brengen van oorzaken en het opstellen van een plan van aanpak
Als een hoog risico is vastgesteld moet de vraag beantwoord worden waardoor dit veroorzaakt wordt. Komt het door medicijnen, een probleem met het zenuwstelsel of is de bloeddruk niet goed ingesteld? Zijn er problemen met het lopen door pijn, krachtverlies of duizeligheid? En wat kan er aan gedaan worden? Stap 2 eindigt met een plan van aanpak waarin alles wat bijdraagt aan het hoge valrisico meegenomen wordt.
Stap 3 is de uitvoer van het plan van aanpak
Bij de laatste stap wordt het plan van aanpak uitgevoerd. Dit is bijvoorbeeld een aanpassing van de medicatie, een trainingsprogramma om kracht en balans te verbeteren een staaroperatie, een rollator of aanpassingen van de woning.
Welke onderdelen van valpreventie kunnen vergoed worden uit het basispakket?
Stap 1 valt onder het basispakket als onderdeel van alle reguliere zorg die zorgverleners aan ouderen bieden.
Stap 2 valt onder het basispakket voor alle ouderen bij wie een hoog risico op vallen is vastgesteld in stap 1.
Stap 3 kan voor veel onderdelen van het plan van aanpak onder het basispakket vallen. Andere onderdelen kan de gemeente vergoeden. Ook zijn er zaken waarvoor geen vergoeding mogelijk is.
Vergoeding van het basispakket
Veel interventies die helpen om vallen te voorkomen behoren tot het basispakket voor iedereen bij wie ze relevant zijn. Denk aan aanpassing van medicatie, onderzoek en behandeling en begeleiding bij duizeligheid, onderzoek en begeleiding bij cognitieve problemen, de aanschaf van een hoortoestel en een staaroperatie.
Valpreventie trainingsprogramma’s onder begeleiding van een fysiotherapeut of oefentherapeut kunnen sinds 1 januari 2024 vergoed worden uit het basispakket. Dit geldt alleen voor ouderen die vanwege hun gezondheidsproblemen niet in aanmerking komen voor een trainingsprogramma onder begeleiding van een sportinstructeur.
Vergoeding via de gemeente
Aanpassingen van de woning gericht op het voorkomen van vallen kunnen vaak vergoed worden via de gemeente. Valpreventieve trainingsprogramma’s voor ouderen die geen begeleiding nodig hebben van een fysio- of oefentherapeut kunnen ook vaak (deels) vergoed worden via de gemeente.
Geen vergoeding
Hulpmiddelen als een rollator of bril moeten mensen zelf betalen.