Veelbelovende zorg - Orale esketamine bij patiënten met ernstige, niet-psychotische, behandelingsresistente depressie

De aandoening en behandeling

Depressie heeft een grote invloed op het leven van patiënten en hun naasten. Een klein deel van de mensen met een depressie heeft onvoldoende baat bij behandeling met psychotherapie of antidepressiva. Elektroshocktherapie (ECT) kan bij deze patiënten effectief zijn, maar kan vervelende bijwerkingen veroorzaken. Ook is er een grote kans op terugval na het staken van de behandeling.

Uit eerder onderzoek is gebleken dat het medicijn esketamine, in de (off-label) vorm van een drank, stemmingsklachten bij patiënten met een ernstige depressie kan verminderen. De effectiviteit van deze behandeling ten opzichte van ECT is echter nog niet aangetoond. Verder bestaat er nog geen goed onderzoek naar de effecten van de orale toepassing van esketamine op de langere termijn. Het is dus momenteel onbekend of het mensen die met behulp van orale esketamine uit hun depressie komen, lukt om die verbetering vast te houden en of er bijwerkingen zijn op de langere termijn.

Het onderzoek

Het onderzoek is een multicenter, open-label, gerandomiseerd onderzoek waarin de (kosten)effectiviteit van orale esketamine wordt vergeleken met die van ECT. Aan het onderzoek nemen 172 volwassen patiënten deel met een ernstige behandelingsresistente depressie, zonder psychose en zonder lichamelijke klachten, die in aanmerking komen voor een ECT. De helft van hen wordt behandeld met orale esketamine en de andere helft met ECT.

Het doel van dit onderzoek is om op de korte termijn aan te tonen dat orale esketamine net zo effectief is in termen van het percentage responders (een responder is een patiënt die een groot genoeg behandeleffect heeft op de therapie) en dat de behandeling op de langere termijn een kleinere kans geeft op terugval bij responders. De hypothese is dat onder responders 10%  (in plaats van 40% bij ECT) een terugval zal ervaren gedurende de onderhoudsfase. Ook wordt gekeken naar de positieve effecten van orale esketamine op andere uitkomstmaten, of het veilig is en kosteneffectief.

Het onderzoek wordt geleid door het Universitair Medisch Centrum Groningen. Meer informatie over alle deelnemende centra en actuele studie-informatie staat op de website van het UMCG.

Stand van de wetenschap en praktijk

Zorg wordt alleen vergoed vanuit het basispakket als het ten minste even effectief is als de gebruikelijke zorg in Nederland. Oftewel de zorg moet voldoen aan de ‘stand van de wetenschap en praktijk'.

Na het afronden van het onderzoek en het verkrijgen van de onderzoeksresultaten start het Zorginstituut met de beoordeling. Op basis van alle gepubliceerde onderzoeksresultaten, beoordeelt het Zorginstituut binnen 6 maanden of orale esketamine bij ernstige, niet-psychotische, behandelingsresistente depressie voldoet aan de ‘stand van de wetenschap en praktijk’ en of de (meer)kosten acceptabel zijn.

Op dit moment voldoet orale esketamine bij ernstige, niet-psychotische, behandelingsresistente depressie nog niet aan de ‘stand van de wetenschap en praktijk' en mag het niet uit de basisverzekering van de Zvw vergoed worden.

Meer informatie

Vragen kunnen per e-mail gesteld worden aan het team Veelbelovende Zorg van Zorginstituut Nederland: veelbelovendezorg@zinl.nl.

Planning

Planning tot aan de publicatie van het standpunt

Stap in het proces	Datum
Looptijd veelbelovende zorg-project	1 september 2020 – 31 december 2025
Beoordelingsperiode ‘stand van de wetenschap en praktijk'	januari 2026 – juni 2026
Publicatie standpunt	juni 2026

Betrokken partijen

• Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP)
• Depressie Vereniging
• MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid (MIND)
• Zorgverzekeraars Nederland (ZN)