Zorginstituut: aanpassing risicoverevening kan passende zorg versnellen
Zorginstituut Nederland adviseert de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) het risicovereveningsmodel aan te passen. Uit onderzoek blijkt dat het model in bepaalde situaties een belemmering kan vormen voor zorgverzekeraars om passende zorg in te kopen.
Systeem moet passende zorg mogelijk maken
Zoals beschreven in het regeerakkoord, is passende zorg de nieuwe norm. De overheid en steeds meer partijen in de zorg zetten in op passende zorg zodat iedereen ook in de toekomst goede zorg kan krijgen. Passende zorg is zorg die werkt en waarbij patiënt en zorgverlener samen beslissen. Het is een aanpak met minder focus op ziekte en behandeling en meer inzet op gezondheid en wat iemand wel kan. Passende zorg kan alleen bereikt worden als het zorgsysteem er goed op wordt ingericht. Voor zorgverzekeraars moet het aantrekkelijk zijn om passende zorg in te kopen.
Het Zorginstituut heeft laten onderzoeken hoe goed de risicoverevening aansluit bij passende zorg. Risicoverevening is een financieringssysteem van het ministerie van VWS om de solidariteit van ons zorgstelsel te bewaken. Zorgverzekeraars zijn verplicht om iedereen te accepteren die een zorgverzekering wil afnemen: rijk en arm, jong en oud, gezond en ziek. Door die verplichting zijn de kosten die zorgverzekeraars maken niet altijd gelijk verdeeld. Zorgverzekeraars maken hogere kosten als ze veel verzekerden hebben met (ernstige) aandoeningen. Om te zorgen dat het systeem van solidariteit kan blijven bestaan, ontvangen deze zorgverzekeraars een compensatie uit het Zorgverzekeringsfonds. Die compensatie noemen we de ‘vereveningsbijdrage’.
Risicoverevening mag niet belemmerend werken
Het onderzoek van het Zorginstituut toont aan dat het verlenen van passende zorg aan patiënten in sommige situaties nadelige financiële gevolgen heeft voor zorgverzekeraars. De financiële effecten van het huidige risicovereveningsmodel kunnen, zo concludeert het Zorginstituut, belemmerend werken voor de inzet van preventie, innovatieve behandelingen of substitutie naar eerstelijnszorg.
Omdat passende zorg focust op de gezondheid van de patiënt en het voorkomen van zwaardere zorg, kan passende zorg leiden tot lager zorggebruik. Zorgverzekeraars hebben daardoor lagere zorgkosten én een lagere vereveningsbijdrage. In sommige situaties daalt de vereveningsbijdrage die zorgverzekeraars ontvangen meer dan de zorgkosten die ze maken, waardoor ze er financieel op achteruit gaan bij de inzet van passende zorg. In 2 van de 4 casussen van het onderzoek had de passende behandelvorm een nadelig financieel gevolg voor zorgverzekeraars.
Het Zorginstituut vindt het ongewenst dat voor zorgverzekeraars prikkels bestaan om terughoudend te zijn bij het inkopen van passende zorg.
Advies: onderzoek verschillende aanscherpingen risicoverevening
Het Zorginstituut adviseert de minister om het risicovereveningsmodel aan te passen, zodat het passende zorg versnelt of in ieder geval niet afremt. Hoe dit moet gebeuren, vereist nader onderzoek. We geven 2 suggesties:
Allereerst verwachten we dat het risicovereveningsmodel beter aansluit bij passende zorg als de vereveningsbijdrage mede gebaseerd wordt op zorggebruik van langer geleden. In dat geval ontvangt een verzekeraar niet direct een lagere vereveningsbijdrage als verzekerden minder zorg gaan gebruiken door de inzet van passende zorg. Zo houdt het model meer rekening met de chronische aandoeningen van verzekerden en levert Passende zorg minder vaak een negatief resultaat op voor verzekeraars. Daarnaast verwachten we dat het risicovereveningsmodel aansluit bij passende zorg door de aandoening meer centraal te stellen.
Om de financiële prikkels voor passende zorg te verbeteren, gaat het Zorginstituut samen met de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) onderzoeken welke factoren zorgverzekeraars naast de risicoverevening nog meer ervaren om passende zorg in te kopen. Daarnaast zet het Zorginstituut een pilot op om obstakels voor de inzet van passende zorg voor patiënten, zorgverleners en zorgverzekeraars in beeld te brengen – van spreekkamer tot de financiering door de zorgverzekeraar.
Over Zorginstituut Nederland
Iedereen die in Nederland woont of werkt, is verplicht om een zorgverzekering te hebben. Zorginstituut Nederland is een overheidsorganisatie met als belangrijkste taak het samenstellen van het basispakket van de zorgverzekering. Hierbij maken we ingewikkelde, maar noodzakelijke keuzes om ervoor te zorgen dat iedereen in Nederland goede zorg kan krijgen. Nu en in de toekomst.