Standpunt - Aanpassing landelijk indicatieprotocol voor vergoeden protonentherapie bij neuro-oncologische tumoren

Zorginstituut Nederland heeft het ‘Amendement Landelijk Indicatieprotocol Protonentherapie Neuro-oncologische tumoren’ op hoofdlijnen getoetst. Amendement betekent een wijziging van het bestaande protocol. Onze conclusie is dat protonentherapie om neurocognitieve stoornissen te voorkomen vergoed kan worden uit het basispakket van de zorgverzekering voor bepaalde patiënten. Maar voor een andere groep patiënten is protonentherapie géén verzekerde zorg. Wij hebben daarover een brief gestuurd naar de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De vergoeding geldt met terugwerkende kracht vanaf de herzieningsdatum van het protocol: 1 februari 2022.

Download 'Marginale toetsing amendement Landelijk Indicatieprotocol Protonentherapie Neuro-oncologische tumoren versie 1.1'

PDF document | 48 pagina's | 1,4 MB

Standpunt | 14-09-2023

Uitleg over protonentherapie en landelijk protocol

Protonentherapie is een vorm van radiotherapie (bestraling). Protonentherapie wordt ingezet bij de behandeling van neuro-oncologische tumoren. Dit zijn tumoren van het centraal zenuwstelsel: hersenen, ruggenmerg en zenuwen. Radiotherapeuten bepalen aan de hand van een ‘Landelijk indicatieprotocol protonentherapie’ welke patiënten in aanmerking komen voor protonentherapie. De Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie (NVRO) is de beroepsgroep van radiotherapeuten en heeft dat protocol vastgesteld.

Standpunt Zorginstituut 2019 over protonentherapie

Voor bepaalde patiënten wordt protonentherapie vergoed uit het basispakket. In 2019 heeft het Zorginstituut in een standpunt al geconcludeerd dat protonentherapie uit het basispakket kan worden vergoed om neurocognitieve stoornissen te voorkomen. Een neurocognitieve stoornis betekent dat er een verandering in de hersenen optreedt, waardoor iemands denkvermogen achteruit gaat. Dit kan bijvoorbeeld problemen geven met taal, gedrag en geheugen. De vergoeding geldt specifiek voor patiënten met een gunstige prognose, oftewel met kans op lange overleving. Maar door langere overleving lopen zij wel het risico om neurocognitieve stoornissen te krijgen. Als die ontstaan, gebeurt dat namelijk meestal na een periode van ongeveer 5 tot 10 jaar.

Aanleiding voor wijziging: nieuwe wetenschappelijke kennis

Volgens de nieuwste wetenschappelijke inzichten hebben patiënten met graad 3 astrocytoom een gunstige prognose. Zij hebben dus kans op lange overleving, maar lopen daardoor ook groter risico op neurocognitieve stoornissen door late bestralingsschade. Uit wetenschappelijk literatuuronderzoek blijkt ook dat patiënten met een meningeoom graad 3 géén gunstige prognose hebben. Bij hen is het risico op late bestralingsschade dus niet aan de orde. Dit stond niet in de bestaande versie van het landelijk indicatieprotocol. Daarom heeft de NVRO het protocol aangepast.

Conclusie Zorginstituut over vergoeding voor patiënten

Het Zorginstituut heeft het ‘Amendement Landelijk Indicatieprotocol Protonentherapie Neuro-oncologische tumoren versie 1.1' op hoofdlijnen getoetst. Wij vinden dat het indicatieprotocol is opgesteld op zorgvuldige en transparante wijze en met goede onderbouwing van keuzes. Daarom concluderen wij dat:

protonentherapie vergoed kan worden bij graad 3 astrocytomen met IDH-mutatie en andere zeldzame niet-neuro-oncologische tumoren in de buurt van hersenweefsel. Dit is een uitbreiding van de indicatie.

Voor die patiënten bij wie behandeling met protonentherapie in plaats van fotonentherapie leidt tot een relevante afname in het risico op neurocognitieve stoornissen kan protonentherapie geschaard worden onder de reeds positief beoordeelde indicatie voor protonentherapie voor neuro-oncologische tumoren. Als een behandelaar-radiotherapeut met toepassing van dit protocol heeft geconcludeerd dat voor de individuele patiënt een relevant klinisch voordeel is te verwachten van protonentherapie in vergelijking met state-of-the-art fotonentherapie, dan mag de zorgverzekeraar van de betreffende patiënt ervan uitgaan dat deze is aangewezen op protonentherapie en voor vergoeding daarvan in aanmerking komt.

protonentherapie bij patiënten met een graad 3 meningeoom géén verzekerde zorg is. Dit is een aanscherping van de indicatie.

Het wel of niet vergoeden geldt met terugwerkende kracht vanaf de herzieningsdatum van het protocol: 1 februari 2022.

Gevolgde procedure

Alleen zorg die écht werkt, mag deel uitmaken van het basispakket van de zorgverzekering. Dit is vastgelegd met de juridische term 'stand van de wetenschap en praktijk'. Het beoordelen daarvan noemen we een duiding. De uitkomst van een duiding heet een standpunt.

Lees meer informatie over de procedure bij een standpunt op de pagina 'Verduidelijking van het basispakket - standpunten'.

Meer informatie of vragen?

Hebt u vragen over dit standpunt? Dan kunt u deze per e-mail stellen aan Mw. Y Kusumanto via ykusumanto@zinl.nl.