Rapport evaluatieonderzoek regionale samenwerking in VSV’s

Achtergrond en doel van het onderzoek

Samenwerking en netwerkvorming in VSV’s is een belangrijk onderdeel van de Zorgstandaard Integrale Geboortezorg (ZIG). De doorzettingsmacht waarmee het Zorginstituut deze standaard in 2016 heeft vastgesteld was vooral gericht op het stimuleren van deze samenwerking. Na ruim 4 jaar heeft het Zorginstituut een evaluatieonderzoek laten uitvoeren om inzicht te krijgen in hoeverre deze samenwerking tot stand is gekomen, en welke omgevingsfactoren hierbij een rol hebben gespeeld. In opdracht van het Zorginstituut heeft adviesbureau Berenschot in 2020 dit onderzoek uitgevoerd. In totaal zijn 16 VSV’s verspreid over Nederland in 1 of 2 rondes geïnterviewd.

Resultaten van het onderzoek

Berenschot signaleert dat het rapport 'Een goed begin' (2009) en de 'Zorgstandaard Integrale Geboortezorg' (ZIG, 2016) de ontwikkeling van de samenwerking en netwerkvorming in VSV’s hebben versneld. VSV’s willen zich verder doorontwikkelen, maar lopen in hun ontwikkelproces tegen barrières aan waar zij in de praktijk wisselend effectief mee omgaan. Van de onderzochte VSV’s bevindt een enkeling zich nog in fase 1: het vormgeven van praktische en inhoudelijke samenwerking op de werkvloer - met barrières op het niveau van monodisciplinaire zorgorganisatie. Het gros bevindt zich in fase 2 en 3: vormgeven van structurele, inhoudelijke en bestuurlijke netwerksamenwerking. De ervaren belemmeringen liggen hier op regionaal niveau en binnen hun eigen invloedssfeer. Enkele VSV’s hebben fase 4 en 5 bereikt en opereren als één netwerk of integrale geboortezorg organisatie (IGO). Zij ervaren barrières vooral op het niveau van landelijk opererende en belangenbehartigende partijen en daarmee buiten hun directe invloedssfeer. Tegelijkertijd formuleren VSV’s op regionaal niveau de doelen van hun samenwerking (in termen van medische uitkomsten) zelden systematisch. Daardoor monitoren zij het bereiken ervan niet.

Aanbieding aan CPZ en agendering

De pdf bevat ook de brief waarmee we dit rapport hebben aangeboden aan het College Perinatale Zorg (CPZ). Dit is de netwerkorganisatie waarin alle betrokken partijen in de geboortezorg zijn vertegenwoordigd. In deze brief agendeert het Zorginstituut de verbetering van de kwaliteit van de geboortezorg in Nederland. Wij vragen alle betrokken partijen om hun verantwoordelijkheid te nemen en daar waar nodig hun rol te pakken in de verbetering van de kwaliteit van de Nederlandse geboortezorg.

Het vervolg

Sinds het verschijnen van het rapport is inmiddels een aantal stappen gezet om de professionalisering in VSV’s te verstevigen. Op 24 april 2023 is in een bestuurlijk overleg met de geboortezorgpartijen het VSV-basiskader vastgesteld. Dit kader beschrijft de verantwoordelijkheden en bijbehorende taken die momenteel bij de VSV’s zijn belegd en vormt de basis voor de verdere professionalisering van VSV’s. Het kader beschrijft ook de minimale set van eisen aan VSV’s die bij de samenwerking op basis van de Zorgstandaard Integrale Geboortezorg komt kijken. ZonMw heeft een stimuleringsprogramma uitgewerkt als tijdelijke financiering en ondersteuning van de verdere professionalisering van VSV’s. Het VSV-basiskader wordt als uitgangspunt beschouwd voor dit stimuleringsprogramma dat gaat lopen van 2024 tot en met 2026. Parallel wordt gekeken naar een structurele bekostiging voor de taken en verantwoordelijkheden van een VSV, zoals beschreven in het basiskader. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gaat samen met de Nederlandse Zorgautoriteit en het Zorginstituut in de looptijd van het stimuleringsprogramma de mogelijkheden hiertoe verkennen en uitwerken met als doel dat er na 2026 structurele bekostiging mogelijk is voor VSV’s.

Lees het VSV-basiskader op de website van het CPZ.

Lees de Zorgstandaard Integrale Geboortezorg op Zorginzicht.