Notitie - Adviezen over off-labelgebruik bij doelmatigheidsinitiatieven dure geneesmiddelen
Hoe kunnen artsen op een verantwoorde manier geneesmiddelen doelmatig voorschrijven als er sprake is van off-labelgebruik? In deze notitie geeft Zorginstituut Nederland uitleg en aanbevelingen over een zorgvuldige en geoorloofde aanpak van doelmatiger voorschrijven van geneesmiddelen.
Aanleiding: vragen over aangepast medicijngebruik
Ziekenhuizen en artsen zetten regelmatig medicijnen anders in dan wat door de fabrikant is geregistreerd. We noemen dat off-labelgebruik. Zij kunnen hiertoe besluiten onder meer als wetenschappelijk onderzoek aantoont dat een andere inzet van het medicijn doelmatiger is. Bijvoorbeeld een lagere dosering, langere pauzes tussendoor, een kortere behandelduur of een andere volgorde van behandelingen. Voor de patiënt betekent dat hetzelfde effect voor hun gezondheid met minder medicijnen. Naar aanleiding van kritische berichten van een betrokken fabrikant, hebben oncologen en ziekenhuisapothekers vragen gesteld aan het Zorginstituut over de doelmatige en off-labelinzet van geneesmiddelen.
Samenvatting: toelichting van doelmatige inzet heel belangrijk
Het Zorginstituut benadrukt een zorgvuldige aanpak bij off-labelgebruik van medicijnen. Het Zorginstituut geeft een aantal randvoorwaarden en aanbevelingen voor off-label voorschrijven van medicijnen:
- Voorop staat dat de effectiviteit van de behandeling niet minder mag zijn. Dat moet voldoende wetenschappelijk aangetoond zijn.
- Het is aan te raden dat de beroepsgroep van artsen openbaar toelichting geeft hoe en waarom ze medicijnen off–label doseren en voorschrijven. En bij voorkeur komt deze toelichting tot stand in samenwerking met of met steun van (ziekenhuis)apothekers en patiëntenorganisaties.
- Het is wettelijk vereist dat artsen per casus invulling geven aan ‘informed consent’. Dat betekent dat zijn hun patiënten informeren als het voorschrift afwijkt van de registratie van de fabrikant.
Voordelen voor patiënten én minder zorgkosten
Het Zorginstituut steunt de initiatieven en onderzoeken voor meer doelmatige inzet van medicijnen. En waardeert dat artsen en apothekers verantwoordelijkheid nemen om passende zorg te bevorderen. Voor patiënten is het voordelig dat zij minder vaak of minder lang behandeld worden en dat daardoor de kans op bijwerkingen minder groot is. Daarnaast hoeven sommige patiënten minder vaak naar het ziekenhuis te reizen. Het is ook goed voor de werkdruk van schaars zorgpersoneel als patiënten minder vaak behandeling nodig hebben. Voor de samenleving betekent minder medicijngebruik minder zorgkosten, waardoor er meer zorgbudget overblijft voor andere zorg.