Monitor pakketmaatregel vitamine D

Aanleiding: effecten van advies uit 2022 in de praktijk volgen

Op advies van het Zorginstituut zijn per 1 januari 2023 alle vitamine D-middelen met colecalciferol of calcifediol uit het GVS gehaald. Dit zijn middelen die worden gebruikt voor het voorkomen of behandelen van een vitamine D-tekort. Volgens het Zorginstituut is het niet noodzakelijk om deze middelen te vergoeden, omdat de meeste mensen de kosten zelf kunnen betalen. Onderdeel van het advies is om te volgen wat de effecten van deze maatregel zijn in de praktijk op het gebruik van vitamine D en de therapietrouw. Met therapietrouw bedoelen we dat mensen hun medicijnen volgens voorschrift op de juiste manier gebruiken. Daarom heeft het Nivel de praktijkeffecten in de eerste helft van 2023 onderzocht, in opdracht van het Zorginstituut. 

Onderzoek gericht op groep kwetsbare mensen

Het onderzoek richtte zich vooral op een kwetsbare groep mensen die in 2022 vitamine D nog vergoed kregen en die mogelijk extra geraakt zijn door de pakketmaatregel. In 2022 kregen 1,5 miljoen mensen vitamine D vergoed. Om erachter te komen wie precies onderdeel zijn van de groep kwetsbare mensen, sprak het Nivel met verschillende zorgverleners: apothekers, huisartsen en een wijkverpleegkundige. Daaruit volgde dat de volgende groepen mensen als kwetsbaar zijn gedefinieerd:

• mensen met ordeningsproblemen;   
• mensen met osteoporose;
• mensen met een taalbarrière of een migratieachtergrond;
• mensen met een laag opleidingsniveau;
• mensen met een lage sociaaleconomische status;
• mensen met een algemene slechte gezondheid;
• mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden;
• laaggeletterden.

Mensen behoren tot deze kwetsbare groep, als zij minstens 1 van deze kenmerken hebben. Hiervoor is gekozen, omdat mensen vaak meer dan 1 van de kenmerken hebben.

Resultaten onderzoek: meeste mensen doorgegaan met vitamine D

Uit het onderzoek blijkt dat een groot deel van de kwetsbare mensen is doorgegaan met het nemen van vitamine D:

• 65% is vitamine D blijven gebruiken en betaalt dit nu zelf. De belangrijkste reden is dat mensen aangeven vitamine D noodzakelijk te vinden voor hun gezondheid. 
• 5% is gestopt met vitamine D. De helft hiervan zegt te zijn gestopt omdat zij het niet kunnen betalen. 
• 20% had vitamine D nog op voorraad en bleef het gebruiken. Hiervan zegt 70% door te gaan met vitamine D als hun voorraad op is. 6 tot 7% zegt ermee te stoppen.
• De overige 10% heeft geen bruikbare informatie ingevuld.

Uit het onderzoek blijkt verder dat de therapietrouw bij kwetsbare vitamine D-gebruikers in 2023 niet optimaal is: een deel van de mensen gebruikt minder vitamine D dan zij zouden moeten. Maar dat was ook al het geval in 2022, waarmee de therapietrouw niet veranderd is door de pakketmaatregel. 

Conclusie

Het Zorginstituut concludeert dat de uitkomsten van het onderzoek niet leiden tot een aanpassing van ons advies uit 2022 om vitamine D niet te vergoeden uit het GVS. In dit advies beschreef het Zorginstituut de verwachting dat de meeste mensen die geneesmiddelen met vitamine D-middelen op recept gebruiken, kunnen overstappen op een dagelijkse dosering met een zelfzorgmiddel en dat een klein deel zal stoppen met het gebruik ervan. De uitkomsten van het onderzoek bevestigen deze verwachting. In 2021 kostte de vergoeding van vitamine D-middelen vanuit het GVS ongeveer € 129 miljoen. Dat geld kunnen we besparen en besteden aan andere zorg die mensen niet zelf kunnen betalen. Natuurlijk ziet het Zorginstituut ook dat mensen in armoede de relatief lage kosten voor vitamine D niet kunnen betalen. Het zou daarom goed zijn als daarvoor een oplossing komt, buiten de zorgverzekering.

Daarnaast adviseren wij de minister van VWS om de voorlichtingscampagne over juist gebruik van vitamine D te verbeteren en te herhalen. Uit het onderzoek van het Nivel blijkt namelijk ook dat het voor sommige mensen nog moeilijk is om een geschikt vitamine D-middel te vinden. Denk bijvoorbeeld aan mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden.