Advies uitbreiding verzekerde pakket met IVF-draagmoederschap

IVF-draagmoederschap naar verwachting vanaf 2024 vergoed

Het Zorginstituut geeft de minister in overweging met de daadwerkelijke opname in het pakket te wachten totdat juridische zekerheden voor de wensmoeder, draagmoeder en kind wettelijk geregeld zijn. De minister bepaalt of hij het advies van het Zorginstituut overneemt. Als hij besluit te wachten tot ook de juridische zekerheden geregeld zijn, zal IVF-draagmoederschap naar verwachting vanaf 2024 via de basisverzekering worden vergoed. Zorgverzekeraars zullen tegen die tijd hun polisvoorwaarden daarop moeten aanpassen.

Verzoek tot helderheid

Het Zorginstituut brengt zijn rapport uit op verzoek van de minister van VWS (toen nog: minister voor Medische Zorg). Die vroeg eind 2020 om advies over de situatie waarin een vrouw een medisch probleem heeft (zoals het ontbreken of niet functioneren van de baarmoeder), waardoor zij wel eicellen heeft maar niet zwanger kan worden of een zwangerschap voldragen. Om een genetisch eigen kind te krijgen is zij hierdoor aangewezen op IVF-draagmoederschap. De ziektelast bij sub- en infertiliteit ligt redelijk hoog. 

Via de basisverzekering wordt onder voorwaarden een aantal vruchtbaarheidsbehandelingen vergoed. De medische behandeling die een draagmoeder bij IVF-draagmoederschap moet ondergaan, maakt nog geen deel uit van het basispakket omdat de draagmoeder daarvoor geen medische indicatie heeft. De wensmoeder heeft die wel, maar omdat dit onderdeel van de behandeling niet bij haar kan worden uitgevoerd, kunnen de kosten niet ten laste van haar verzekering komen. 

Vergelijking met orgaandonatie bij leven

In zijn advies vergelijkt het Zorginstituut de behandeling met de regels voor orgaandonatie bij leven. De medische kosten van de behandeling van de donor komen (deels) voor rekening van de basisverzekering van de ontvanger. Die heeft een medische indicatie voor een behandeling. De donor heeft dat niet. Volgens het Zorginstituut is bij IVF-draagmoederschap sprake van een vergelijkbare situatie: de wensmoeder heeft een medische indicatie, maar de draagmoeder die de behandeling moet ondergaan heeft die niet. Net als bij orgaandonatie bij leven, is de behandeling van de draagmoeder onderdeel van de behandeling van degene met een medische indicatie. Daarnaast weegt mee dat wanneer de gehele behandeling van IVF bij een wensmoeder kan worden uitgevoerd, deze volledig wordt vergoed.

Advies Zorginstituut

Behalve het implanteren van het embryo bij de draagmoeder, adviseert het Zorginstituut om ook de kosten van de opslag van cryo-embryo’s (van de wensmoeder) tijdens de behandeling, te vergoeden. Behalve een medische indicatie (op basis van het modelreglement Embryowet) gelden voor vergoeding nog de overige voorwaarden die de Zvw stelt aan IVF-behandeling, zoals de leeftijdsgrens van 43 jaar en maximaal 3 IVF-pogingen.

Tot slot: in Nederland zijn juridische zekerheden voor wensmoeder, draagmoeder en kind nog niet wettelijk geregeld. Hierdoor kan de draagmoeder bij de geboorte van een kind alsnog besluiten het kind te houden omdat zij op dat moment nog de juridische ouder is, terwijl andersom de wensmoeder ervoor kan kiezen het kind niet te willen. Het Zorginstituut geeft de minister in overweging om zolang de verlangde waarborgen nog niet in de wet zijn geregeld, te wachten met opname van IVF-draagmoederschap in het basispakket. Daarnaast adviseert het Zorginstituut om (commercieel) draagmoederschap in het buitenland van vergoeding uit te sluiten, vanwege risico’s van uitbuiting en mensenhandel. In Nederland is commercieel draagmoederschap wettelijk verboden.