Ga direct naar inhoud

Verbetering antibioticagebruik nodig bij behandeling van infectieziekten

Nieuwsbericht | 09-12-2021 | 09:00

Om infectieziekten ook in de toekomst goed te kunnen behandelen kunnen antibiotica terughoudender worden ingezet. Dat is de rode draad in 3 Zinnige Zorg verbetersignalementen van Zorginstituut Nederland over de infectieziekten middenoorontsteking bij kinderen, onderste luchtweginfectie en urineweginfectie. Ook betere diagnostiek van de genoemde infectieziekten draagt bij aan gepast gebruik van antibiotica en daarmee aan passende zorg bij infectieziekten. Verder is het nodig dat patiënten en zorgverleners vaker in gesprek gaan over de voor- en nadelen van alle mogelijke behandelingen.

De afbeelding toont een blonde vrouw aan een bureau met daarop een computer. Zij wordt schuin op de rug gezien. Tegenover haar zit een vrouw met donker haar. Beide vrouwen dragen mondkapjes.
Beeld: ©Hollandse Hoogte/ANP

Passende zorg voor mensen met infectieziekten

Samen met partijen in de zorg heeft het Zorginstituut onderzocht waar mogelijkheden zijn voor verbeteringen in het zorgtraject voor kinderen met een middenoorontsteking en volwassenen met een onderste luchtweginfectie of een urineweginfectie. In Nederland komen jaarlijks naar schatting meer dan 2 miljoen patiënten met deze infectieziekten bij de huisarts of in het ziekenhuis. Veel van hen krijgen antibiotica voorgeschreven. Het is nu aan partijen in het veld om de vastgestelde verbetermogelijkheden waar te maken, die leiden tot meer passende zorg voor mensen met infectieziekten. 

Gepast gebruik van antibiotica

Om infectieziekten te bestrijden worden vaak antibiotica ingezet. Wereldwijd worden steeds meer bacteriën ongevoelig voor antibiotica. Dat heet antibioticaresistentie. Dit maakt het bestrijden van infecties steeds moeilijker. Hoewel Nederland internationaal goed scoort met een terughoudend gebruik van antibiotica, kan het nog beter. Een aantal verbetermogelijkheden in de verbetersignalementen richt zich op het gepast gebruik van antibiotica: niet te veel en niet te lang.

“Het is belangrijk dat we met zijn allen goed nadenken over wanneer we antibiotica inzetten en wanneer niet”, reageert huisarts Roderick Venekamp. “De afgelopen jaren is er veel verbeterd, maar we moeten er blijvend aandacht voor hebben.” Een voorbeeld waar antibiotica terughoudender moeten worden ingezet is de behandeling van een acute middenoorontsteking bij kinderen. Meestal gaat de ontsteking vanzelf over en is pijnstilling voldoende. Ook in de ziekenhuiszorg is verbetering mogelijk, bijvoorbeeld bij de behandeling van volwassenen met een longontsteking. Die krijgen nu vaak ‘breedwerkende’ antibiotica voorgeschreven. Dat zijn antibiotica die werken tegen verschillende soorten bacteriën. Maar om antibioticaresistentie tegen te gaan is het beter antibiotica in te zetten tegen specifieke bacteriën. Ook krijgen veel van deze patiënten langer antibiotica dan de richtlijn aanbeveelt.

Juiste diagnostiek helpt gepaste inzet van antibiotica

Op basis van onderzoek ziet het Zorginstituut voor een aantal infectieziekten mogelijkheden voor betere diagnostiek. Bijvoorbeeld het vaker inzetten van een urinekweek bij patiënten met een urineweginfectie met een verhoogd risico op complicaties. Met een urinekweek wordt duidelijk welke bacterie de infectie veroorzaakt en voor welke antibiotica deze gevoelig is. Zo kan de behandeling tijdig worden aangepast naar de juiste antibiotica, wat helpt om complicaties te voorkomen. 

Voer het goede gesprek

Een andere verbetermogelijkheid in de zorgtrajecten is vaker samen beslissen tussen patiënten, hun ouders en zorgverleners. In de richtlijnen is hier aandacht voor, maar in de praktijk zouden patiënt en zorgverlener vaker een goed gesprek moeten voeren over alle mogelijke behandelopties. Als patiënten weten welke behandelingen mogelijk zijn en wat daarvan de voor- en nadelen zijn, kunnen ze betere keuzes maken. Goede patiënteninformatie over het verloop van de infectie en mogelijke behandelingen is een voorwaarde om het goede gesprek te voeren. Het aanbieden van keuzehulpmiddelen of het verbeteren van online patiënteninformatie kan dit ondersteunen.

De internist-infectioloog Suzanne Geerlings geeft aan: “Tijd is schaars, artsen hebben het druk en de wachtkamer zit vol. Dan is een recept voorschrijven makkelijker dan een uitgebreid gesprek voeren. Er is ook een groep patiënten die niet het geduld heeft om op het herstel te wachten en daarom vraagt om een recept voor een antibioticum. Kortom, er lijkt nog veel te winnen.”

Goede en toegankelijke zorg voor iedereen in Nederland

De Nederlandse gezondheidszorg is een van de beste ter wereld. Iedereen betaalt eraan mee, via belastingen en de verplichte basiszorgverzekering. Het Zorginstituut waakt erover dat onze zorg goed en betaalbaar is én blijft. Dit alles om ons geld voor de zorg alleen te besteden aan waardevolle behandelingen waarvan vaststaat dat die echt werken. Deze ingewikkelde, maar noodzakelijke keuzes maken we uiteindelijk voor iedereen die in Nederland woont. Zodat iedereen ook in de toekomst toegang houdt tot goede en betaalbare zorg.

Publicaties