Bevorderen van participatie van mensen met psychische problemen. Wie vergoedt wat?
Het Zorginstituut geeft in het rapport ‘Bevorderen van participatie van cliënten met een psychische stoornis’ meer duidelijkheid over de verantwoordelijkheden voor het bevorderen van participatie van cliënten in de ggz, en dringt aan op meer samenwerking tussen partijen.
Participatie
Wonen in de wijk, relaties en vriendschappen aangaan, sporten, naar het buurthuis gaan en werken zijn belangrijke onderdelen van participatie. Mensen met psychische problemen hebben hier soms ondersteuning bij nodig. Dit hoort voor een groot deel bij gemeenten en het UWV, het sociaal domein. Maar ook in de geestelijke gezondheidszorg bevorderen zorgprofessionals de participatie van hun cliënten. In de praktijk was vaak onduidelijk wie dit soort activiteiten en interventies moet vergoeden.
Grensvlakken
Behoort het bevorderen van participatie in de Zorgverzekeringswet? Wanneer is sprake van financiering door de UWV of de gemeenten, en hoe sluiten systemen op elkaar aan?
Om deze vragen te beantwoorden heeft het Zorginstituut situaties met meer of minder ernstige psychische problematiek tegen het licht gehouden en ook gekeken naar activiteiten op het grensvlak van meerdere wettelijke domeinen. Afhankelijk van de situatie van de cliënt vallen participatie bevorderende activiteiten onder de Zvw, de Wmo, participatiewet, Wet Verbetering Poortwachter of de werknemersverzekeringen (UWV).
Individuele Plaatsing en Steun
Een specifieke interventie die het Zorginstituut heeft bekeken is Individuele Plaatsing en Steun (IPS). IPS ondersteunt mensen met een ernstige psychische aandoening bij het vinden van een vacature, het toeleiden naar betaald werk en begeleiding op het werk. Deze activiteiten passen niet binnen de definitie van geneeskundige zorg en horen niet bij het werk van een zorgverlener. In de praktijk lopen de geneeskundige zorg en de start van IPS echter door elkaar heen. Uit de eerste ervaringen met een nieuwe baan kan bijvoorbeeld blijken dat de cliënt nog vaardigheden moet aanleren om te kunnen functioneren op het werk; hier kan de behandeling aan bijdragen.
Het geneeskundig deel in de eerste fase van de IPS kan vergoed worden vanuit de Zvw. Er moet dan wel sprake zijn van geneeskundige zorg: zorg die deel uitmaakt van het behandelplan en behoort tot de zorg die psychiaters, klinisch psychologen en/of verpleegkundigen plegen te bieden. Deze aansluiting tussen de geneeskundige zorg en arbeidstoeleiding is belangrijk om het feitelijke IPS-traject binnen UWV en gemeentelijk domein te realiseren en zo de toeleiding naar arbeid voor mensen met psychische problemen te verbeteren.
Samenwerking is nodig
De ondersteuning bij participatie, vooral die van mensen met ernstige psychische aandoeningen, komt niet altijd van de grond. Het Zorginstituut benadrukt het belang van samenwerking tussen professionals in het sociale domein en het zorgdomein en samenwerking tussen gemeenten, UWV en zorgverzekeraars en -aanbieders.
Inmiddels overlegt het Zorginstituut met VNG, UWV en ZN om gezamenlijk een handreiking te maken die verzekeraars en gemeenten kunnen gebruiken bij het beslissen over vergoeding van activiteiten die de participatie van mensen met psychische stoornissen bevorderen.
Aanleiding
Directe aanleiding voor dit rapport is het verzoek van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 28 mei 2015. Daarin vraagt zij ons uit te leggen waaruit activiteiten ter bevordering van participatie betaald kunnen worden.