Onvrijwillige zorg
Soms is het nodig dat iemand tegen zijn uitdrukkelijke wens in (Wlz-)zorg ontvangt of in een instelling wordt opgenomen. Als gedwongen opname noodzakelijk is, kan dat alleen op grond van een beschikking van de burgemeester of met een rechterlijke machtiging. Bij mensen met een verstandelijke handicap of een psychogeriatrische aandoening komt het regelmatig voor dat zij hun wil niet kenbaar kunnen maken. Dan kan het CIZ een besluit nemen over opname.
Rechtsbescherming
Tot 1 januari 2020 regelde de Wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) de voorwaarden waaronder mensen verplicht konden worden opgenomen en welke rechtsbescherming gold voor de betrokkene. De Wet BOPZ gold voor cliënten met een psychische stoornis en voor cliënten met een verstandelijke handicap of een psychogeriatrische aandoening.
Vanaf 2020 geldt de Wet verplichte ggz (Wvggz) voor cliënten met een psychische stoornis. En de Wet zorg en dwang (Wzd) geldt voor mensen met een verstandelijke beperking of een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie). Met deze wetten wil de overheid de gedwongen zorg meer cliëntgericht maken, dwang en drang zoveel mogelijk terugdringen en de rechtspositie van de cliënt bij onvrijwillige zorg versterken en waarborgen.
Het criterium voor gedwongen zorg is dat er ernstig nadeel dreigt voor de cliënt of zijn omgeving. Van gedwongen zorg mag alleen sprake zijn als het echt niet anders kan.
Het Informatiepunt dwang in de zorg geeft informatie over de nieuwe regels en het overgangsrecht rond dwang in de zorg. Voor meer informatie over aanvragen voor gedwongen opnamen verwijzen we ook naar de website van het CIZ: Onvrijwillige opname en verblijf.
Rapporten over de Wet zorg en dwang
Het Zorginstituut heeft op 27 november 2020 een rapport gepubliceerd over de Wet zorg en dwang en de Zorgverzekeringswet. Hierin wordt ook ingegaan op de duiding van de medische verklaring bij een rechterlijke machtiging en de inzet van functionarissen als de verzekerde een Wlz-indicatie heeft. Zie voor meer informatie:
Rapport Wet zorg en dwang (Wzd) en de Zorgverzekeringswet (Zvw).
Het Zorginstituut heeft op 6 januari 2022 een tweede rapport gepubliceerd. Dit gaat over de duiding van het opstellen van een medische verklaring bij inbewaringstelling (ibs), en over de zorg tijdens ibs aan volwassen cliënten met een verstandelijke beperking die geen Wlz-indicatie hebben. Zie voor meer informatie: